De verborgen risico’s van jezelf non-stop profileren als ‘merk’

Het is 2011, mijn eerste hoorcollege ooit begint zo en ik neem de dampende geuren van 300 eerstejaars in mij op. Zo ruikt het dus om te studeren, constateer ik tevreden en stel mezelf open voor dingen die Er Echt Toe Doen.

Een humeur dat omslaat in angstig gepanikeer zodra de docent ons vertelt wat nu, jaren later, nog nagalmt: ik word opgeleid tot werkloosheid. De enige manier om het te redden: van jezelf een merk te maken. Je specialiseren. En alles in het kader te stellen van jouw unique selling points.

Work it

Wat er verder dat eerste hoorcollege werd gezegd, weet ik niet meer. Maar de boodschap was duidelijk: vanaf de allereerste schooldag zou je aan alles moeten trekken om het te kunnen maken in de journalistiek.

Jaren later ben ik afgestudeerd en freelance journalist. Niet met 6 sigaretten in mijn mond op de bank van mijn anti-kraakwoning terwijl ik het geel van mijn koffietanden krab, maar ‘werkende’.

Ideeën pitchen vind ik nog net zo eng als studenten-Nina, maar ik betaal wél voor het eerst in mijn leven iemand om mijn domme vragen over belastinglolletjes te stellen. Maar als ik ‘onder de pannen ben’, waarom ontbreekt dan nog steeds een zeker en tevreden gevoel?

Ambitie vs egoïsme

Reden nummer één heeft te maken dat ik een ‘desperate’ millennial ben. Uit dit verhaal blijkt dat jongeren wereldwijd – van Ghana tot Finland – een enorme druk voelen om succesvol te zijn. Maar de opvattingen waarom, verschillen. De één wijt het aan de drukkende handen van de maatschappij, anderen zien een rol weggelegd voor zichzelf en de streberige ambitie die ons heeft overgenomen: Wij zijn het, die ons deze druk op leggen.

Kijkend naar mezelf is mijn focus op carrière enorm. Iets wat mij niet per se gelukkig maakt. En toegegeven: bijzonder onbaatzuchtig is dit ‘probleem’ ook niet echt. Wat doe ik aan oorlog in de wereld, vluchtelingen, eenzaamheid? Niks, nada, noppes. Met schaamrood op de kaken – voor 5 minuten dan.

De nadelen

Waar ik wel gestaag aan werk, is mijn persoonlijke merk. Ik zorg als ZZP’er voor een website die mij illustreert, beheer een Twitter-account met gevatte bio en presenteer mezelf als ondernemende, enthousiaste journalist naar onbekenden. Dit is mijn ‘brand’ omdat ik het bén. Maar dat neemt niet weg dat het ook een verkooptechniek is van jezelf als b.v.

Ik voldoe daarmee volledig aan het beeld dat mijn studie van wilde hebben. Toch zijn er valkuilen, de downsides van je kwaliteiten als verkooptruc.

1. Het kost tijd, veel tijd

Zoiets als een ‘personal brand’, ontwikkel je niet in één week. Het is een enorme investering in tijd, middelen en social capital: een vorm van economische en cultureel kapitaal waarin sociale netwerken centraal staan. Je zal veel uren moeten besteden aan het updaten van je social media profielen, nieuwe content publiceren en ‘engagen’ met je publiek.

Op een bepaald punt, moet je je afvragen of al die extra tijd het resultaat genereert wat je nodig hebt. Garanties zijn er niet, ondanks een goede merk-strategie. Uiteindelijk kan je erachter komen dat het in de lucht houden van duizend ballen, te veel moeite is om bij te houden.

Hoe word je dan gelukkig? Al een jaar probeert Ernst Jan Pfauth van De Correspondent die vraag te beantwoorden. Pfauth tipt niet méér discipline om al die ballen in de lucht te houden, maar verder te kijken. Je zwaktes te verkennen, te investeren in je integriteit en het eens buiten jezelf te zoeken – een groot contrast met het zelfhulpideaal en fixatie op werk in onze cultuur.

2. Authenticiteit is een lastig ding

Terwijl je bouwt aan je merk, moet je besluiten wat je zult uitstralen. Wat is de persoonlijkheid van jezelf als bedrijf? Hoewel jij nog steeds jezelf bent, zal je misschien een bepaalde kant van jezelf moeten belichten die normaal gesproken het (publieke) daglicht niet zullen zien.

Aanvankelijk is jouw persoonlijkheid je uitgangspunt, en terecht. Maar na verloop van tijd kan dit onoprecht gaan aanvoelen. Wat helpt is af en toe uit te zoomen: een weekend vrij te nemen, op vakantie te gaan, lange herfstwandelingen te maken. Door een moment niets te doen en te praten met anderen, kom je erachter wie die authentieke zelf ook alweer is. In plaats van een trucje, blijf je jezelf. Je échte zelf.

3.Je kan meer dan je denkt

Ondernemer John Rampton vertelt op Fast Company dat hoewel er zeker risico’s kleven aan personal branding, het nog steeds een zeer waardevolle manier is voor ondernemers en mensen op zoek naar hun ‘dream job’. Hij claimt zelfs dat het een vereiste is in de moderne wereld.

Zolang je je bewust bent van de risico’s, niet vergeet ook gewoon te ‘zijn’ in plaats van ‘uit te stralen’, is het volgens Rampton zelfs dé manier om het te redden in de moderne wereld. Vertrouw dus op je uniciteit, lange adem en onderbuikgevoel. Ook als dat betekent dat Twitter, Instagram en een flashy website niks voor jou zijn.