Review: X-Men: Dark Phoenix weet sterk begin niet vast te houden

Nu 20th Century Fox is overgenomen door Disney, komt er een einde aan de X-Men-reeks zoals we hem nu kennen. Dark Phoenix – de film die gaat over Jean Grey en haar sterke Phoenix-krachten – moet de franchise onder Fox afsluiten. Maar dat doet het niet erg succesvol.

Mocht het een tijdje geleden zijn dat je de X-Men-films hebt gezien, dan kan deze film behoorlijk verwarrend zijn. We hebben het verhaal van de Phoenix namelijk al eens eerder gezien: in The Last Stand, de laatste van de originele X-Men-trilogie. En in die film verliep alles heel anders.

Om even de verwarring uit de wereld te helpen: X-Men heeft twee verhaallijnen die beide verfilmd zijn, maar los van elkaar staan. Alles wat in X-Men: First Class en Days of our Future Past gebeurd is, gebeurt in beide tijdlijnen. Daarna ontstaan er verschillen.

De originele trilogie – eindigend bij The Last Stand – volgt wat er in de eerste tijdlijn gebeurd. Mystique sluit zich aan bij Magneto, die mutanten de wereld wil laten overheersen. Xavier runt zijn school. Jean Grey ontdekt in The Last Stand dat ze een veel grotere kracht heeft dan ze dacht, maar die zit in haar onderbewustzijn en heeft een eigen identiteit (Phoenix). Phoenix laat zich leiden door emoties en is vooral boos en moordlustig. Uiteindelijk moet Wolverine Jean – op haar eigen verzoek – vermoorden.

Maar in Days of our Future Past gaan de X-Men terug in te tijd en passen ze de tijdlijn aan. Alles wat na Days of our Future Past – in 1973 – gebeurde, is nu niet meer. De originele trilogie is dus een tijdlijn die niet meer bestaat. In plaats daarvan zien we de gebeurtenissen van Apocalypse en nu dus Dark Phoenix, waarin Jean opnieuw een grotere kracht blijkt te bezitten, met opnieuw een eigen identiteit (Phoenix).

Sterk begin

X-Men: Dark Phoenix heeft een aardig sterk begin. We zien hoe Jean Grey een auto-ongeluk veroorzaakt, waarbij haar ouders om het leven komen. We zien hoe ze zelfs toen al moeite had om haar krachten (telekinese en het kunnen lezen van gedachten) onder controle te houden. Charles Xavier ziet haar talent echter en neemt haar mee naar zijn school.

Jaren later is Jean Grey onderdeel van de X-Men, zoals ook het geval is in de originele trilogie die tussen 2000 en 2006 verscheen. Bij een missie in de ruimte komt Jean buiten het ruimteschip vast te zitten en neemt ze een mysterieuze kracht genaamd Phoenix op.

Phoenix blijkt de krachten die Jean toch al had te versterken, maar opnieuw heeft ze ze niet onder controle. Bovendien blijkt ze snel boos te worden, met desastreuze gevolgen. Haar vrienden proberen te besluiten of ze haar moeten redden of doden, terwijl een groep aliens de krachten probeert te stelen.

Weinig diepgang, weinig uitleg

De film heeft dus een best sterk begin, en je vraagt je dan ook al snel af wat er allemaal gaat gebeuren. Maar dat sterke begin is helaas geen voorbode voor een ijzersterk verhaal. Sterker nog: je blijft met veel vragen achter en er is niet heel veel diepgang.

Om te beginnen is nooit duidelijk gemaakt wie die aliens nu precies zijn. Er wordt ergens een opmerking gemaakt dat hun planeet verwoest is door de Phoenix-kracht, maar het is niet duidelijk of dat echt zo is of dat de aliens liegen om Jean voor zich te winnen. Verder is duidelijk dat ze de Phoenix-kracht willen stelen en de mensheid willen uitroeien, maar we weten niet precies waarom. En dat is jammer, aangezien de eerdere X-Men-films zo goed konden weergeven wat de motieven van een vijand waren.

De bedoeling van Dark Phoenix is bovendien dat Jean verleid wordt om slechte dingen te doen. Maar hoewel Jean’s acties als vreselijk worden neergezet, valt het in vergelijking met andere schurken – zoals Magneto – wel mee. Eén dode en een paar kleine, wrede momenten tegenover Magneto die de halve mensheid uit wil roeien? Zo ‘dark’ gaat ze dus ook weer niet.

Bovendien lijken Magneto, Xavier en Beast weinig interesse te hebben in de oorlog die in Jean woedt en wat ze allemaal doet. Als iemand per ongeluk sterft door toedoen van Jean (ik vertel niet wie), lijkt dat bijvoorbeeld weinig echt grote gevolgen te hebben. Iedereen gaat weer rustig aan het werk. De paar mensen die wél boos worden, zijn dat niet lang.

Duistere Charles

Toch spreekt Dark Phoenix zeker wel wat interessante punten aan. De film kijkt bijvoorbeeld ook naar een duistere kant van Charles Xavier, die al zijn succes met mutanten wat naast zijn schoenen heeft laten lopen. Juist hij denkt Jean in haar jeugd te beschermen, door herinneringen aan wat er gebeurd is weg te stoppen. Dat gaat natuurlijk mis als Jean toch ontdekt wat haar verleden is, en boos wordt op Charles.

Dit is een interessant alternatief voor Charles, wie door veel mensen toch constant wordt gezien als vrijwel feilloze held. Hij blijkt nu een arrogant persoon te zijn, die behoorlijk wat drinkt en zijn teamleden roekeloos naar missies stuurt.

Het is dan ook niet vreemd dat Mystique – of Raven – het zat is en regelmatig boos op hem wordt.

Swing and a miss

Maar die interessante plotlijn mist een echt mooie en net zo interessante conclusie. Charles geeft een korte uitleg over zijn acties, waarna Jean hem vrij snel vergeeft en zich weer bij de ‘goede’ kant schaart. En dat is zo typerend voor deze film. Het zet een interessante plotlijn op, om er vervolgens niet genoeg mee te doen.

Jean wordt de ‘dark phoenix’, dus een duistere versie van zichzelf. Maar echt duister wordt ze niet. Ze vermoordt iemand, maar er wordt nauwelijks echt bij stilgestaan. Bovendien: heeft Magneto niet meermaals geprobeerd om de halve populatie uit te roeien?

Daarnaast zien we Jean en Scott langskomen als het legendarische koppel, maar ze verschijnen zo weinig in beeld dat hun relatie (en hun lot) nauwelijks interessant is voor ons. We missen bij veel karakters de diepgang uit andere X-Men-films, voor een groot deel omdat Apocalypse en ook Dark Phoenix ontzettend veel mensen bevatten. Niemand krijgt echt tijd om op de voorgrond te treden.

Wat me ook ongelofelijk tegenvalt, is dat we oprecht moeten geloven dat iedereen sinds X-Men: First Class maar liefst 30 jaar ouder zijn geworden. First Class speelde zich namelijk af in de jaren ’60, en we zijn nu bij de jaren ’90 aangekomen. Hoewel de acteurs echt goed zijn gecast, zijn ze in het echt nauwelijks 10 jaar ouder geworden. En de film doet weinig om ons te laten geloven dat er meer tijd is verstreken.

Niet alles is slecht

Het klinkt nu misschien alsof Dark Phoenix een ongelofelijk slechte film is. Maar dat is zeker niet het geval. De film bevat namelijk ook diverse positieve punten, die we bij eerdere X-Men-films niet zagen.

Waar Jean in The Last Stand bijvoorbeeld vermoord wordt door Wolverine en in de stripboeken zelfmoord pleegt, offert ze zich hier op om haar vrienden te redden. Zo wordt ze een held die fouten maakt, vreselijke dingen doet, en toch nog steeds een held is. Het laat zien dat een mens niet feilloos is, maar nog steeds wel een held kan zijn. Dat is een rol die niet veel mensen mogen spelen.

Daarnaast onderzoekt de film echt hoe Jean vecht om de controle over haar kracht te winnen, terwijl het stripboek waar het verhaal op gebaseerd is veel meer gaat over een vrouw die haar kracht niet onder controle heeft. Het toont dat – zoals Charles Xavier het zegt – ze niet ‘kapot’ is.

Dark Phoenix krijgt absoluut punten voor een andere aanpak en een nieuwe invalshoek voor superhelden en de dingen waar ze mee worstelen. De film heeft problemen, maar dat zijn niet dezelfde problemen die we in andere Marvel-films zien. De film probeert echt anders te zijn. Bovendien begint de film ijzersterk en doen de acteurs hun werk over het algemeen goed.

Het is vooral jammer dat de film dit niet door weet te zetten en niet doorpakt op sterke onderwerpen. Is Dark Phoenix dus een echt slechte film? Nee. Is het een uitblinker? Absoluut niet. De film is vooral best oké. Maar het is erg jammer dat de ooit zo succesvolle X-Men-franchise met een ‘wel oké’-film moet eindigen.

X-Men: Dark Phoenix is nu te koop op DVD en BluRay.