De vijf grootste gezondheidsmythes ontkracht

Moet je dagelijks echt vijf porties fruit en groenten eten? Verlies je de meeste hitte van je hoofd? Verpest lezen in het donker je ogen?

Er zijn zoveel tegenstrijdige antwoorden te vinden op deze prangende vragen. Ik ben een enorme fan van lijstjes, helemaal als ze iets ontkrachten wat ik eigenlijk jarenlang heimelijk geloofde. Daarom, vijf gezondheidsmythes onder de loep genomen door The Guardian.

1. Eet vijf porties groenten en fruit per dag

Sinds mensenheugenis wordt geadviseerd minimaal vier en het liefst vijf stuks fruits en groente per dag te eten. Sinds dit jaar is dit zelfs meer geworden; twaalf jaar lang was het advies van het Voedingscentrum onveranderd en onaangeraakt door voedseltrends.

Nu is er meer ruimte in de schijf weggelegd voor groente, fruit en noten. Hoewel mensen nog steeds grappen of een glas Fanta ook telt bij die aanbevolen dagelijkse hoeveelheid, slaat obesitas ons om de oren en is de consumptie van verse producten gedaald.

Dit zou komen doordat vers voedsel duurder is geworden, hierdoor zouden huishouden met een lager inkomen niet toekomen aan verse, gezonde producten terwijl er ook een massa is van ‘yuppen’ (ikzelf) die gaan voor gezonde, maar peperdure, uitschieters.

Voor zover we weten is het advies gezond. Sommige van originele hypotheses – over het voorkomen van kanker door fruit- en groenteconsumptie – zijn ontkracht, maar het is algemeen bekend dat fruit en groente voedzaam zijn en dat het beter is je bordje te vullen met een gezonder alternatief dan een gefrituurde snack.

Toch is er niet zoiets als magisch ‘superfood’  en andere onbewerkte voedselsoorten zijn ook gezond. Uit een onderzoek uit 2014 bleek dat 7 porties per dag noodzakelijk zijn, maar al snel bleek uit een groter onderzoek dat er geen bewijs was gevonden dat meer dan vijf porties per dag iets zouden doen voor het beschermen tegen ziektes.

2. Drink acht glazen water per dag

Niemand weet precies waar dit gegeven vandaan komt. Een document van het nationale voedselorgaan in de Verenigde Staten stelde ooit dat we 2,5 liter op een dag nodig hebben, maar het zei ook dat veel daarvan verkregen kon worden uit voedsel.

In elk geval; hoeveel we nodig hebben fluctueert per dag, afhankelijk van hoe actief we zijn geweest, wat we hebben gegeten, of we zien zijn en hoe het weer is. Dit is waarom ons lichaam ons vertelt wanneer we meer water nodig hebben. Het gegeven dat je al uitgedroogd zou zijn als je dorst hebt, is een fabeltje.

In 2011 beklaagde de Britse dokter Margaret McCartney zich over het feit dat er algemeen vanuit wordt gegaan dat tussen de zes en acht glazen noodzakelijk is om gezond te zijn. Wat blijkt: een initiatief dat zich hier sterk voor maakt onder de naam Hydration 4 Health is gesponsord door het Franse Danone, eigenaar van watermerken Evian, Badoit en Volvic mineraalwater.

Uit een studie in de Journal of the American Society of Nephrology uit 2008 blijkt dat er ‘geen duidelijk bewijs is dat er gezondheidsvoordelen zijn van het drinken van grote hoeveelheden water’.  De voordelen van het drinken van veel water zouden een verbeterde nierfunctie zijn, een heldere huid, minder hoofdpijn en lagere calorieconsumptie door een vol gevoel.

De auteurs schreven dat hoewel ze zouden willen dat ze alle ‘urban myths’ die op het internet circuleren van tafel konden vegen, er ook geen sterk bewijs is dat er geen voordelen kleven aan het drinken van veel water.

3. De meeste hitte verdwijnt via je hoofd 

Dit is geen eenvoudige kwestie. Hitte stijgt immers op. Net als daken hebben hoofden ook isolatie nodig, net als elk deel van je lijf wanneer het koud is.  Er wordt gedacht dat de verwarring is ontstaan tijdens een experiment door het Amerikaanse leger in de jaren ’50.

Het vroor en alleen de hoofden van deelnemers werden blootgesteld aan de buitenlucht, dus dit was uiteraard de plek waar ze de meeste hitte verloren. Uit meer recente onderzoek blijkt dat het hoofd net zoveel lichaamswarmte verliest als andere blootgestelde lichaamsdelen. Slecht nieuws dus voor de hoedenindustrie.

4. Als je griep hebt moet je niets eten

Dit fabeltje is waarschijnlijk de wereld ingekomen door het gegeven dat vasten het lichaam tijdens een griep zou koelen, terwijl eten je lichaamstemperatuur zou doen stijgen. In de praktijk moeten we zowel verkoudheden als koorts voeden. Door griep en koorts versnelt je metabolisme en verbrand je meer calorieën, dus voedsel is welkom.

Maar:  het feit dat je je eetlust voor een paar dagen verliest, is geen ramp. Je lichaam is gewend aan het aanboren van je vetvoorraad als er nood aan de man is. Drinken is wel essentieel, en dit is een gelegenheid waarbij je jezelf zou moeten dwingen te drinken, zelfs als je er geen zin in hebt. Koorts en verkoudheid versnelt het uitdrogingsproces. Hoe meer uitgedroogd, des te harder je slijm wordt. Geen pretje, dus.

5. Lezen in het donker verpest je ogen

Onzin. Lezen met gedimd licht kan een uitdaging zijn, tot het punt waarop het hoogst irritant is. Het kan je hoofdpijn geven en resulteren in vermoeide ogen. Echter, ‘lezen met gedempt licht of in het donker heeft hoogstwaarschijnlijk geen permanent effect op je ogen’, aldus het Britse College van Optometrists,

Uit Sommige onderzoeken blijkt dat bijziendheid meer voorkomt in culturen met een hoog opleidingsniveau waarbij kinderen meer werk verrichten vanaf een kleine afstand zoals lezen. Maar de echte link hier is dat een meer welvarende bevolking beter toegang heeft tot een diagnoses van een oogspecialist. Idealiter schijnt licht direct op een pagina, en zou het niet vanachter je schouder komen, wat een felle gloed kan veroorzaken.