In lijstjes van best scorende landen staat steevast op nummer één Scandinavisch territorium. Finland blinkt uit op alle vlakken: het onderwijs is er fenomenaal, het niveau van corruptie nergens lager en ondanks de weinige lichturenuren schijnt de zon in het hoofd van de gemiddelde Fin: ze zijn gelukkiger dan anderen.
Omdat verbetering ook in het ‘perfecte’ Finland mogelijk is, krijgt een groep van 2000 werklozen bij wijze van experiment een basisinkomen van de overheid. De (willekeurige) deelnemers ontvangen 560 euro in de maand. En belasting betalen? Dat is niet nodig.
‘Gratis geld’
De enige voorwaarde voor deze ideale situatie: de werkloze proefpersonen mogen hun deelname niet weigeren. Wel mogen ze bijklussen en zelfs een baan krijgen. Het basisinkomen blijft hoe dan ook twee jaar doorlopen.
Het idee van een basisinkomen staat vaak ter discussie: in Nederland is Rutger Bregman groot voorvechter van ‘gratis geld‘. Tegenstanders zijn meer conservatieve denkers en politici die vrezen dat geld geven zorgt voor luiheid. Bregman, en handen vol wetenschappelijke onderzoekers, zeggen dat het tegenovergestelde waar is: gratis geld motiveert juist om te werken.
Handje ophouden
Waar Nederlandse (en Canadese) gemeenten nog praten over het basisinkomen, wil de Finse overheid nu met ‘trial en error’ erachter komen of werklozen gemotiveerder zijn om te solliciteren als ze een basisinkomen hebben in plaats van een werkloosheidsuitkering. Nu is de situatie zo dat werkloze Finnen worden gekort op hun uitkering als ze een baan vinden. Dat is niet het geval bij een basisinkomen.
De Finse uitkeringsinstantie zegt in plaats van op meningen zich te willen focussen op bewijsvoering voor of tegen het basisinkomen. Door de proef worden nu feiten verzameld over wat wérkt om werkloosheid te verminderen. Ik kan niet wachten wat de bewijsvoering doet met plannen in andere landen. Gratis geld, anyone?