De Jungle van Calais: Achter alle ellende schuilde ook iets moois

De Jungle, een vluchtelingenkamp in Calais, Noord-Frankrijk. Het grootste kamp van Europa dat ondertussen bijna volledig ontruimd is. Ik was er een jaar geleden. Wat ik aantrof was ‘mooie ellende’. Mijn beeld van de oorlogsvluchtelingen is in ieder geval totaal veranderd. Deze mensen gingen van oorlog naar een grote puinhoop. Zij wisten ook niet wat ze zouden aantreffen.

Toen drie studiegenoten, een fotograaf en ik een jaar geleden voor een schoolproject naar De Jungle zijn afgereisd, kwamen we een grote ellendige, maar mooie, bende tegen. Dit is hoe ik het ervaren heb.

De eerste stappen die ik zette in het kamp voelden nogal onzeker. Mochten we hier wel zijn? Wat gingen deze mensen met ons doen? De media hadden ook mijn beeld vertekend. Zeker zullen veel negatieve verhalen in de media waar geweest zijn, maar helaas hoorden we nooit de positieve verhalen. Na hier twee dagen geweest te zijn, ben ik gaan inzien dat het een plek is van mooie ellende en hoop. Bijna niemand in dit kamp gaf op en ook al kwamen ze niet in Engeland, ze probeerden er het beste van te maken. Frustraties liepen soms hoog op, maar dit is logisch als je je thuis kwijt bent.

Nieuwe familie in Calais

Op de foto hierboven zie je de zelf gemaakte bakkerij. Ja, zelfs op een plek als deze moest je kunnen leven. Er ontstond een mini-economie. Mensen ruilden met elkaar, maar hielpen elkaar vooral. De nieuwe mensen die aankwamen, werden opgevangen door degenen die er al langer zaten. Zo zorgden ze er samen voor dat iedereen in ieder geval kon overleven. Eigenlijk niemand die hier voor het eerst aankwam, kende iemand anders. Je werd dus als nieuweling gewoon opgevangen en door elkaar te helpen, werden er nieuwe families gevormd. Verbroedering, dat was iets heel moois in al deze ellende.

Het hield echter niet op bij een bakkerij en een nieuwe familie. Er waren namelijk ook kleine supermarktjes en zelfs restaurants.

Ook werden nieuwe voorzieningen gebouwd door vrijwilligers. Iedereen die hier was, probeerde mee te helpen. De meeste voorzieningen waren van migranten die al langer in Frankrijk woonden. Ze probeerden hun landgenoten te helpen.

Het ziet er niet uit als veel, mooi of iets fijns. Maar stel je voor je had meer dan 7000 kilometer afgelegd en je leefde al die tijd in onzekerheid, doordat je niet wist wat je aan zou treffen, dan was deze mini-economie een redding. Het is verre van wat ze gewend waren, maar alles wat ze hadden is door de oorlog verpest of kapot gemaakt. Dan nam je dus al snel genoegen met een beetje zekerheid. Die zekerheid was namelijk dat je hier kon verblijven zonder dat je bang hoefde te zijn dat je leven in gevaar was.

In de Jungle kwam ik ook een kerk en moskee tegen. De mensen wilden kunnen blijven geloven. Dit was nog het weinige houvast dat ze hadden. Als groep in een kerk of moskee werden ze gemotiveerd en baden ze voor een betere toekomst. Wat ik hier dus uit opmaakte is dat Katholieken en Islamieten hier gewoon zonder problemen samenleefden. Ik sprak met een man van rond de 50 die tranen in zijn ogen had toen hij zich realiseerde dat hier iedereen samen kon leven, ongeacht waar je vandaan kwam of welk geloof je had. “Waarom kan het hier wel en worden er zoveel problemen van gemaakt in de rest van de wereld? Respecteer elkaar gewoon, zelfs hier kan het.”

“Want to see our tents?”

Tijdens de twee dagen dat we in het kamp waren, hebben we een groep jongens leren kennen. De jongens kwamen bijna allemaal uit Iran of Irak. Zelf was ik toen 21 en tot mijn schrik waren bijna al deze jongens net zo oud of zelfs jonger. Ze waren in jaren weliswaar even oud, maar qua levenservaring al veel ouder.

Overigens hadden ze allemaal een telefoon en dat was hun belangrijkste bezit. Het was nog het enige waarmee ze contact konden houden met de rest van hun familie en het was de bron van al hun informatie.

De jongens lieten ons hun tenten zien en we mochten ook mee naar binnen. Wel moesten we eerst de schoenen uit doen, want dat was hygiënischer. Het was een lange tent met paletten op de ondergrond. Op de paletten hadden ze dan weer tapijten gelegd voor extra comfort en isolatie. Met een paar oude slaapzakken en dekens hielden ze zichzelf ’s nachts warm.

Om ziektes als schurft tegen te gaan, zorgden ze ervoor dat ze elke week al hun tapijten en slaapzakken verbrandden. Hierdoor hadden ze even een warmtebron en hielden ze zichzelf vrij van nare ziektes. Op de foto’s hieronder zie je dat de tenten werden leeggehaald en dat ze de tapijten verbrandden.

Toen ze alles hadden uitgeruimd en het vuurtje brandde was er even rust. Iedereen stond om het vuur heen en ze leken even alle zorgen te vergeten. Natuurlijk hadden wij ook wat voor ze meegenomen. We gaven hun genoeg fruit voor een paar dagen en wat kruiden om hun droge kip wat aantrekkelijker te maken. Wat ze toen deden verbaasde mij. Ze boden ons namelijk eerst fruit aan voordat ze het zelf gingen eten. Ze gingen vervolgens al hun vrienden af om te vragen of ze ook fruit wilden. Mijn gedachte dat deze mensen juist gierig zouden zijn, werd totaal ontkracht. Delen is een van hun belangrijkste normen.

De Jungle ontruimd

Kortom, de mensen die hier verbleven waren allemaal hun thuis kwijt. Ze hadden weinig tot niks meer en waren op zichzelf aangewezen. Hun doel was en is het vinden van een veilige toekomst. Tot dat ze dat gevonden hadden zorgden ze ervoor dat ze konden overleven. Iedereen deelde alles met elkaar.

De Jungle is nu ontruimd en alle mensen die er verbleven zijn verspreid over heel Frankrijk.

Alle foto’s bij dit artikel zijn gemaakt door de auteur, Justin Livesey.