Als ik Harvard hoor, denk ik aan knappe koppen die dagenlang programmeren, debatteren over wereldomvattende thematiek om uiteindelijk plaats te nemen in het Witte Huis.
Toen ik laatst las dat het meest populaire vak aan deze universiteit Chinese filosofie is, viel ik steil achterover. Iets zweverig in combinatie met een professionele toekomst waar je u tegen zegt?
Harmonie
Dit vooroordeel heeft blijkbaar alles te maken met mijn gebrek aan kennis over Chinese filosofie. Uit dit fascinerende artikel van The Guardian blijkt namelijk dat Confucius, Laozi en andere klassieke Chinese filosofen helemaal geen rigide traditionalisten waren die een harmonieus bestaan predikte mét de natuur, in plaats van ten koste daarvan. Integendeel: het waren radicale en interessante denkers die de conventies van hun maatschappij flink opschudden, betuigen de auteurs.
Deze Chinese filosofen zijn niet zoals de filosofen waarmee we in het Westen bekend zijn. Ze stelden namelijk geen grote vragen. Ze hanteerden een pragmatische filosofie, gebaseerd op relatief kleine vragen zoals ‘hoe leef je je dagelijkse leven?’
Dit verklaart waarom Harvard studenten en masse de filosofische collegezaal betreden: ze leren gewoon hele bruikbare, nuchtere, lessen. De Britse krant schrijft dat er sterke overeenkomsten zijn tussen de tijd waarin de eerdergenoemde filosofen floreerden en onze huidige, turbulente, maatschappij. Dit zijn enkele nuchtere lessen die we van Chinese filosofen én Harvard studenten kunnen leren.
Stop met zoeken naar jezelf
Hier is een populaire aanname om gelukkig te worden: zoek naar jezelf, je echte zelf. Chinese denkers zijn echter sceptisch ten opzichte van het bestaan van een echte ‘zelf’. Ze begrepen dat we meerdere kanten hebben en rommelige ‘ikken’ die zichzelf ontwikkelen door niet naar binnen, maar naar buiten te kijken.
Onze persoonlijkheden, zo zeggen zij, worden gevormd door alles wat we doen. Van onze omgang met anderen tot de activiteiten die we ondernemen. Je gedraagt je simpelweg niet hetzelfde wanneer je tegen je moeder praat, als tegen je tandarts of beste vriend. De kern: ieder van ons is een gecompliceerd wezen die de hele dag tegen andere complexe zaken aanbotst. En iedere situatie vraagt weer om een ander aspect van jezelf. Onze gedragspatronen bepalen wie we zijn, maar tegelijkertijd bevat dit talloze mogelijkheden van wat we zouden kunnen zijn.
Authenticiteit is overrated
Ja, echt. Authenticiteit is niets meer dan een populair buzzwoord en weinig bruikbaar in je leven, aldus de grote Chinese denkers. “Confucius zou zeggen: authenticiteit is niet bevrijdend op de manier waarop wij denken dat het dat doet. Wie is die authentieke zelf die je denkt te hebben ontdekt? Het is slechts een moment opname van jou op dit moment. Als je trouw bent aan die versie en je laat het je gids worden, kan het je zelfs begrenzen. Het staat niet de groei toe die je ervaart als je erkent dat je non-stop verandert en nooit ‘af’ bent”, schrijven auteurs Puett en Gross-Luh.
Sla je levensplan over
Het risico van een levensplan uitstippelen, is dat je beslissingen maakt voor een toekomstige versie van de persoon die je nu bent. Maar degene die je vandaag bent, is niet degene die je zal worden, waarschuwen de auteurs.
In plaats van je mogelijkheden in te perken door middel van zoiets als een plan, zou Mencius acties adviseren waar moderne productiviteitsgoeroes nog een puntje aan zouden kunnen zuigen. “Begin gewoon met leven en pas je plan aan naarmate je vordert. Kleine stapjes worden uiteindelijk grote overwinningen.”
Wanneer je nadenkt over een carrière switch of een stap in je relatie, wordt je besluit makkelijker als je nieuw opgedane ervaringen toepast. Besteed aandacht aan die nieuwe ingevingen, want zij zullen je leiden naar nieuwe richtingen, concluderen Puett en Gross-Luh.