Of ik hem over tien minuten kan terugbellen. Journalist Mustafa Marghadi boekt zojuist zijn tickets voor een welverdiende vakantie als ik hem wil spreken over zijn laatste project ‘Bij ons #inMolenbeek‘.
Mede hierdoor is hij ‘redelijk uitgeput’, vertelt hij. Mustafa is net terug van zijn maand in de Brusselse wijk waar hij tijdelijk woonde in een Airbnb (een voormalige chocoladefabriek) en elke dag praatte met inwoners om een beeld van hen te schetsen.
Problemen
Het is een wijk zo groot als één derde van Utrecht, herinnert hij mij aan de feitelijke omvang van de plek van het ‘grote kwaad’. Stukken kleiner dan alle aandacht voor het plaatsje doet vermoeden.
Vanuit zijn huis in de Domstad vertelt hij over zijn tijd in de Brusselse wijk, een plaats die in één zucht wordt genoemd met Syriëgangers, radicalisering en criminaliteit.
Er zíjn ook veel lijntjes tussen terreur en de West-Brusselse plaats, geeft hij toe. “Er is sprake van hoge schooluitval, criminaliteit en jeugdwerkloosheid. Maar dat problemen niet alleen voortkomen uit de gemeente maar bewoners ook ongevraagd in de schoot krijgen geworpen, dat wordt vaak vergeten.”
Nuance
Mede daarom deed Mustafa op bijzondere wijze verslag van de onvertelde verhalen die maanden na alle onrust ongetwijfeld in de Molenbeekse straten zouden liggen.
Door zijn oude redactie NOS op 3 werd hij gevraagd een maand lang de gemeente uit te pluizen. Niet om te schrijven waar iedereen zo moe van is, maar te kijken wie er schuilen achter de plek waar nu al die tijd een mediavergrootglas op ligt.
Mozaïek
Marghadi combineerde een maand lang foto’s, tekst, geluid en bewegend beeld over de bewoners van Molenbeek tot hapklare items. Een beetje in de stijl van Humans of New York, vertelt hij over het social media-project, maar dan met journalistieke inslag.
Zo’n 28 Molenbekenaars deden hun verhaal tegen Mustafa nadat ze hem voorzichtig inlieten in hun leven. Lastig, want het wantrouwen ten opzichte van media is groot. Het feit dat Mustafa van Marokkaanse afkomst is, helpt hem.
De zin “ik vertel je dit alleen omdat je Marokkaan bent”, heeft hij meer dan eens gehoord. Het resultaat is verfrissend, volgens Marghadi zelf ‘een mozaïek aan stemmen, die allemaal iets anders vertellen.’
Mustafa: “Iedereen die ik sprak deed direct afstand van de gebeurtenissen en terreur en legde verantwoording hiervoor af. Ik besefte al gauw: het is ook iets wat hén opeens in de schoot werd geworpen.”
Gemeenschap
Om dagelijks een portret te maken moest hij wennen in de plaats, en de mensen aan hem. Dat verliep soepel, althans meestal: op zijn Instagram-account is te zien dat Mustafa per ongeluk bijna 200 kilo kip koopt bij de slager, in plaats van 200 gram – de voertaal is meestal Arabisch, niet het verwachte Frans.
“Tsja, mijn roestige Arabisch kon ik een beetje schuren bij de slager. Nadat ik ook alweer doorhad wat de juiste eenheden waren voelde dat fijn. Ik heb toen ik wegging ook afscheid genomen van het kruideniertje waar ik dagelijks langsging voor een zelfgemaakte salade.”
“‘Jammer dat je weggaat’, zei hij, ‘tot de volgende keer’. Je bouwt in korte tijd een band op met hele triviale mensen zoals de bakker en de kruidenier. Dat was heel geestig. Ik voelde me heel erg als onderdeel van die gemeenschap omdat zij mij heel snel als deel daarvan beschouwde.”
Journalistiek
Dit familiaire gemeenschapsgevoel is een beeld dat niet strookt met de mediaberichtgeving. Daarover zegt Mustafa dat zijn project aan dit beeld heeft toegevoegd, zaken die óók Molenbeek zijn. “Toen ik zei dat ik een maand erheen zou gaan zei iedereen ‘pas op’ en ‘kijk uit’. Dan denk ik: het is een derde zo groot als Utrecht. Er wonen echt normale mensen.
Maar: met mijn werk corrigeer ik niks, ik voeg slechts toe aan een beeld dat mensen hebben. Dat is niet de schuld van de media maar een logisch gevolg van het werk dat we doen.”
Dat is niet de schuld van de media maar een logisch gevolg van het werk dat we doen.
Mohammed
Het verhaal dat hem het meest bijstond? “Dat is simpel: het verhaal van Mohammed die zijn vrouw heeft verloren in Brussel. Dat verhelderde in één verhaal zoveel wat ik wilde doen met het project. Hij zei: ‘ik heb mijn vrouw verloren, mijn kinderen en ik zijn slachtoffer maar in de ogen van veel mensen in de wereld ben ik een terrorist. Omdat ik Mohammed ben, moslim en uit Molenbeek kom.'”
Mustafa gaat verder: “Het is maar net wat je weet; bij de woorden ‘Mohammed’ en ‘Molenbeek’ is je beeld compleet anders dan wanneer zijn vrouw blijkt omgekomen en híj slachtoffer blijkt. Je beeld draait 180 graden omdat we het idee hebben dat het kwaad uit Molenbeek kwam. Maar we mogen ons ook realiseren dat het kwaad Molenbeek heeft getroffen. Hij is de personificatie van alles wat ik wilde zeggen.”
Bijtanken
En dat heeft hij gezegd, voorlopig wel even genoeg. Mustafa ziet de manier van verslaggeving wel als middel om ook andere verhalen te vertellen, bijvoorbeeld in Groningen waar de gevolgen van de gaswinning effect heeft op de inwoners. Maar dat zijn ideeën voor later. Nu gaat hij even op vakantie. “Surfen in Portugal. Lekker op golfjes deinen.”
