Zeg als freelancer maar eens nee tegen een opdracht

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: ik heb de eerste deadline voor het schrijven van dit stuk gemist. Niet omdat ik geen zin had om het te schrijven, maar omdat ik er eigenlijk geen tijd voor had. Toch heb ik er ja tegen gezegd. En dat is precies waar ik het over wil hebben.

Sinds een jaar werk ik – na tien jaar in loondienst te zijn geweest – voor mezelf. Freelancer, zelfstandige, zzp’er, you name it. Dat betekent dat ik afhankelijk ben van opdrachten die ik binnenhaal. En gelukkig zijn die er meer dan genoeg.

Sterker nog: het gebeurt regelmatig dat ik al een volle werkweek heb en dat ik dan word gevraagd voor nog meer werk. Eigenlijk heb ik daar dan helemaal geen tijd voor, maar dan bedenk ik me dat er in één week 7 dagen van 24 uur zitten en zeg ik toch maar ja.

Propvolle agenda

Hierdoor heb ik het afgelopen jaar een aantal periodes gehad waarin ik gewoon echt te veel werk had en de stress toesloeg. Tijdens zo’n periode plande ik dan in om de maand erop minder werk aan te nemen en het ‘rustig aan te doen’, maar uiteindelijk kwamen er dan toch weer een heleboel kansen langs, waarop ik voor mijn gevoel geen nee kon zeggen. Wat dan volgde, was dus weer opnieuw een propvolle maand.

Mijn chronische drukte was de reden dat ik op 6 april de volgende tweet het internet opslingerde:

Bestaan er cursussen nee zeggen? Ik vraag dit niet voor een vriend.

— Elger van der Wel (@elger) April 6, 2018

Direct snelde collega Nina mij toe om te vragen of ik over dit probleem een artikel wilde schrijven.  En je raadt het al: nee zeggen was geen optie voor me.

Redenen

Niet goed nee kunnen zeggen is iets wat veel mensen herkennen, maar zeker van freelancers en ondernemers hoor ik het veel. En toen ik nadacht over dit stuk en me ook een beetje verdiepte in het onderwerp bleek dat logisch. Er zijn namelijk een heleboel redenen om geen nee te zeggen. Ik zet er 4 op een rijtje voor je.

1. Je laat geld liggen

Laat ik vooropstellen dat ik niet alleen werk voor mijn geld, maar ook omdat ik het oprecht leuk vind om te doen en ik er veel voldoening uit haal. Iets dat volgens mij voor de meeste freelancers geldt. De klussen die je aanneemt, zijn echter ook gewoon je inkomen. Elke klus waar je ‘nee’ op zegt, voelt daardoor als gemist inkomen. Dat maakt de drempel om nee te zeggen automatisch hoog.

2. De angst dat er morgen geen werk meer is

Ook iets waar veel zzp’ers mee spelen. Je hebt geen zekerheden. En dat betekent dat het best kan zijn dat je volgende maand of de maand daarna minder of zelfs geen werk hebt. Daarom is het belangrijk om een financiële buffer op te bouwen (zie ook punt 1), maar ook om alvast ja te zeggen tegen werk in toekomstige periodes waarin je nog niet vol zit. Het probleem is echter dat je daardoor ook wel eens ja zegt tegen een klus die je eigenlijk niet zo leuk vindt. Of in ieder geval die niet zo leuk als een andere. Wat me meteen bij het volgende punt brengt.

3. Het werk is te leuk om niet te doen

Soms komt er een kans voorbij die je met beide handen moet aangrijpen, omdat het simpelweg heel leuk werk is. Dat levert echter problemen op als je al ja hebt gezegd tegen allemaal ander werk en je week helemaal vol zit. Nee zeggen tegen die superleuke kans vergeef je jezelf nooit, maar je kunt ook niet terugkomen op eerder gemaakte beloftes.

4. Het risico dat je toekomstige opdrachten misloopt

Als je nee zegt tegen een opdracht, zeg je misschien wel nee tegen nog veel meer opdrachten. Dat kan werk van dezelfde opdrachtgever zijn, maar het gebeurt ook regelmatig dat je via de één terecht komt bij de ander. Mensen zien of horen wat je doet en benaderen je vervolgens. Uiteindelijk komen heel veel zelfstandigen uiteindelijk aan werk door mond-tot-mond-reclame.

Risico’s

De conclusie die je uit deze vier punten kunt trekken is dat het eigenlijk heel logisch is dat het voor zelfstandigen lastig is om nee te zeggen. En ook daarbuiten trouwens. Nee zeggen, brengt onzekerheden en risico’s met zich mee; ja is een veel veiligere optie.

Het probleem is dat altijd maar ja zeggen zeer negatieve gevolgen kan hebben. De afgelopen jaren duiken er steeds meer verhalen op over jonge mensen met burnout-klachten. Die hebben natuurlijk veel meer oorzaken dan moeite hebben met nee zeggen, maar het kan zeker bijdragen aan stressklachten of erger. Het is niet voor niets dat ik bij mijn arbeidsongeschiktheidsverzekering een coach kreeg toegewezen, die ik kan contacten bij stressklachten. Het is een serieus probleem.

Even googlen op ‘nee zeggen’ bevestigt dat het hier gaat om een serieus probleem waar veel mensen mee spelen. De zoekopdracht levert een heleboel artikelen, en zelfs complete cursussen, op die je kunnen helpen om te leren nee zeggen. Nee zeggen is een business geworden.

Doen

En nu wil ik zeker niet zeggen dat dat niet kan helpen, maar ik denk uiteindelijk dat het vooral een kwestie is van doen.. Vooral omdat je dan in de praktijk ziet dat de angsten grotendeels ongegrond zijn. En daarom wil ik bij deze een soort afspraak maken. Met mezelf door dit nu in dit artikel te zetten, maar misschien ook wel met jou.

Herken je je in mijn verhaal en denk je dat je ook vaker nee zou moeten zeggen? Doe het dan gewoon. Zeg in de komende drie maanden gewoon minstens één keer per maand nee. Nee, omdat je al genoeg werk hebt en er eigenlijk niet nog meer bij kunt hebben. Of nee, omdat de opdracht eigenlijk niet is wat je het liefste doet – zodat je de ruimte houdt om ja te zeggen tegen een veel leukere kans. En daarmee is het de bedoeling dat het in drie maanden minstens één keer gaat om een bestaande klant en een keer om een nieuwe opdracht.

‘Ik kan niet’

Daarbij is het belangrijk om direct duidelijk te zijn en te zeggen: “Ik ben helaas niet beschikbaar voor deze klus.” Eventueel kun je een andere freelancer die goed werk levert tippen als alternatief. Dat geeft je (potentiële) opdrachtgever een goed gevoel en met een beetje geluk tipt de freelancer in kwestie jou een keer bij iemand.

Diep van binnen weet ik dat mijn bestaan als zelfstandige niet plots in elkaar stort als ik nee begin te zeggen. Diep van binnen weet ik dat ik er waarschijnlijk zelfs gelukkig van wordt. En toch is het hele lastige uitdaging, die ik hierbij met beide handen aanpak. Na de zomer schrijf ik een artikel over hoe het nee zeggen me is vergaan en ik zorg dat ik de deadline dan wel haal, doordat ik niet te veel werk heb aangenomen.