Is het basisinkomen een oplossing voor armoede? Dat wordt nu getest in Kenia

Moeten overheden hun burgers voorzien van een basisinkomen, zonder enige tegenprestatie te verwachten? En moet dat universele basisinkomen onze wereld dan verder helpen als ‘de burgerrechten van deze eeuw’? Het Amerikaanse GiveDirectly wacht de discussie niet af en experimenteert er op los.

Michael Tanner, lid van de grootste financiële denktank in de VS (Cato), is klip en klaar: “In dit land zijn er momenteel meer dan 100 verschillende programma’s om armoede te bestrijden, elk jaar geven we meer dan 100 miljard uit aan armoedebestrijding.” Toch neemt de armoede in de Verenigde Staten al jaren niet meer echt af.

Tanner, op het podium van SXSW in gesprek met Catherine Cheney van Devex en GiveDirectly’s CEO Michael Faye, twijfelt echter over de inzet van een universeel inkomen in de VS. “Als we iedereen in ons land op de armoedegrens een basisinkomen voorzien, hebben we daar net zoveel geld voor nodig als het totale budget van ons land nu.”

Cheney onderstreept: er hangen nog te veel onduidelijkheden rondom het begrip. Ze frustreert zich aan de simplificatie die plaatsvindt in de media, maar ook vooral in Silicon Valley: “Veel mensen zetten het in een rijtje met zelfrijdende auto’s en robots als ‘het volgende antwoord op alles’, maar zo simpel is het niet.”

Experimenteren

Ook interessant

Het basisinkomen: ‘Gratis geld’ werkelijkheid voor 2000 Finse werklozen

Het basisinkomen: ‘Gratis geld’ werkelijkheid voor 2000 Finse werklozen

In de afgelopen jaren is er vooral in rijkere (westerse) landen veel aandacht voor het basisinkomen. In zijn laatste maanden begon President Obama een lobby voor meer onderzoek, de Zwitsers hebben er al (tegen) gestemd, in Finland is men in december begonnen met een experiment met 2000 inwoners die een basisinkomen krijgen en in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in ons land hebben ook meerdere partijen in ons land het experimenteren in hun programma staan.

Maar een stap verder gaat het initiatief van GiveDirectly, wat probeert te ontdekken hoe een basisinkomen in Derde Wereldlanden kan helpen in de strijd tegen armoede. Gedurende 12 jaar geven zij een compleet Keniaans dorp, 6000 inwoners, een basisinkomen om te beoordelen wat de impact op middellange én lange termijn zal zijn.

Om dat te beoordelen krijgen alle inwoners gedurende 12 jaar een basisinkomen van 22 dollar per maand, zonder dat er eisen worden gesteld waar dat aan mag worden uitgegeven.”No strings attached”, aldus CEO Faye.

Geen ziekenhuizen

Dat bedrag lijkt een schijntje, maar de waarheid is hard. De man van de 29-jarige Jacklin Okotch Osodo woont al jaren niet meer in het dorp, maar werkt in Nairobi en stuurt geld terug naar zijn gezin met 3 kinderen. “Ongeveer 5 dollar per twee weken als het goed gaat, maar vaker is het slechts 2 dollar”, deelt Osodo in gesprek met Vox.

Osodo twijfelde ook geen moment toen haar gevraagd werd om mee te werken aan het experiment. Aangezien er geen voorwaarden worden gesteld aan het inkomen, zet zij het geld nu apart om haar kinderen naar school te kunnen sturen.

Faye onderstreept op het podium in Austin. Op bezoek in Kenia sprak hij een inwoner van het dorp, die met hem deelde dat een andere NGO recent het dorp had bezocht. “Hij kreeg een schep om een waterput te graven, een stuk zeep en uitleg hoe hij zijn handen moest wassen.””De inwoner had lachend met Faye gedeeld: “Ik heb al een schep, ik heb al zeep en ik weet hoe ik mijn handen moet wassen, maar cash heb ik niet.”

Faye is overtuigd van het belang van cash in een arme gemeenschap pompen, maar wil met zijn anekdote geen afbreuk doen aan de inzet van andere NGO’s. “Laten we wel wezen, met onze bijdragen worden weer geen ziekenhuizen gebouwd op belangrijke plekken. De problemen in deze landen zijn te groot om met één initiatief op te lossen.”

Lange termijn

Tanner, die met Cato de afgelopen jaren vele honderden proefballonnetjes de revue zag passeren, is onder de indruk van GiveDirectly’s inzet en ambitie.

“Het is belangrijk om te realiseren dat het basisinkomen niets te maken heeft met gratis geld weggeven. Maar om alle facetten van het principe te kunnen onderzoeken heb je een langdurig experiment als dit nodig”, denkt Tanner.

Sinds dat GiveDirectly in 2010 is begonnen met hun experiment hebben zij diverse andere experimenten naast het dorp gelanceerd. In totaal zullen meer dan 26.000 mensen tot aan 2022 voorzien worden van een basisinkomen via GiveDirectly.

Dat geeft ook direct een indicatie van de kansen dat we elders een universeel basisinkomen binnen nu en 5 jaar al geïntroduceerd zien worden op een landelijk niveau.

“We moeten eerlijk en realistisch zijn naar elkaar toe. Het is niet zo dat we in 2022 zeggen: Nou, het heeft gewerkt in een Keniaans dorp, laten we het nu in de Verenigde Staten uitrollen”, stelt Faye.