Een week vervelen volgens de bored & brillant challenge van Manoush Zomorodi

Wanneer deed je voor het laatst echt niets? En hoe voelde dat? Was je opgelucht of begon het al na een paar minuten te kriebelen? De redenen dat ik zomaar wat voor mij uit tuur zijn te tellen op één hand. Mijn smartphone-batterij heeft het begeven of ik ben zo gaar van beeldschermen dat ik het golvende landschap bij een treinrit verkies boven weer een portie prikkels.

De wetenschap onderschrijft hoe lastig we vervelen vinden. Uit een experiment blijkt dat mensen zelfs het toedienen van elektrische schokken verkiezen boven totale prikkelloosheid. Jammer, want de lijst voordelen van mentaal afwezig zijn is eindeloos. Je staat jezelf toe af te dwalen waardoor je geest gemakkelijker naar allerlei interessante en onverwachte plekken kan afdalen. Bovendien legt je brein eerder en andere verbanden als je je verveelt.

Bored and brilliant

Die resultaten zijn niet mis. Hoe kan het dan dat we prikkels alsnog massaal verkiezen boven rust en verveling? Auteur en podcastmaker Manoush Zomorodi verdiepte zich in de materie en schreef het goed ontvangen boek Een pleidooi voor verveling: Hoe je productiever en creatiever wordt. Ze concludeert dat het lastig, maar niet onmogelijk is je in tijden van de smartphonehysterie af te zonderen.

Zomorodi ontwierp hiervoor de bored & briljant challenge: Bedacht in 2015 toen zij in haar podcast Note to self luisteraars een week lang uitdaagde meer afstand te nemen van de telefoon en de continue stroom aan informatie. Met behulp van een aantal ‘uitdagende opdrachten’ zou dit mensen helpen minder tijd door te brengen op alle apparaten en hun creativiteit een boost te geven.

Rust en creativiteit

Omdat elke millennial weleens behoefte heeft aan ontkoppeling én een creativiteitsboost, waag ik mij samen met collega en redacteur Eveline aan de challenge. Gaat het ons helpen meer rust te krijgen, en is er iets waar van de ‘geniale ingevingen’ die we zouden moeten krijgen?

Dag 0 – Waar beginnen we aan?

Eveline: “Als kind had ik al veel moeite met me vervelen. Ik vond het vreselijk en dat vind ik nog steeds. Met de komst van de smartphone had ik er dan ook een nieuwe bron van afleiding bij. En ik ben veel online. Ik zit veel op sociale media, speel spelletjes en zoek dingen op op het internet. Verveling is niets voor mij, dus deze uitdaging wordt waarschijnlijk lastig voor me.”

Nina: “Ik heb pas sinds vier jaar een smartphone omdat ik bang was dat het mijn leven drastisch zou veranderen. Ik koester momenten van rust en stilte en afzondering – even niet bereikbaar zijn voor de buitenwereld. Ergens is er iets misgegaan: momenten van afwezigheid zijn inmiddels ontzettend schaars. Niemand dwingt mij ertoe, en toch reageer ik steeds sneller op inkomende berichten. Het ultieme doel van deze challenge: weer zo erg kunnen dagdromen dat iemand mij een por moet geven om wakker te schudden.”

Dag 1: Observeer jezelf en je smartphonegebruik

Nina: “Van Zomorodi moet ik nauwkeurig bijhouden welke apps ik waarvoor gebruik. Hiervoor gebruik ik de Moment-app die zij aanraadt. Ironisch, want het zit op je smartphone. Ik speel een beetje vals, want ik installeer de app pas om 10.30 uur ’s ochtends. Dat is 2,5 uur na mijn eerste smartphone ‘piek’ van die dag. Bij het opstaan neem ik ruim de tijd voor mijn smartphone, en zelfs als ik even naar de wc ga of koffiezet, neem ik hem mee. Een jammerlijke gewoonte.

Het valt me op dat ik weinig moeite heb mijn smartphone op te bergen als ik aan het werk ben. Ik leg hem expres niet naast mijn laptop en geef mezelf een paar momenten per dag om erop te kijken. Eigenlijk houd ik mijzelf daarmee voor de gek: in plaats van mijn smartphone surf ik te pas en te onpas naar de webbrowser app-versies van Instagram en Facebook.

De pieken van mijn smartphonegebruik zitten in mijn vrije tijd. Wanneer ik niets moet, geef ik mezelf ruim baan op Instagram en WhatsApp. Af en toe een zakelijk mailtje of een scroll over Twitter, al doe ik dit meer onder werktijd. Hoewel ik dit denk te doen als een manier om lekker te ontspannen en af te zonderen van de wereld, zoek ik hiermee het sociale contact juist op. Hoewel: er zijn veel momenten waarop ik het met tegenzin doe. Wéér een berichtje denk ik dan.

De eerste dag observeren eindigt met 1,5 uur smartphone-tijd. Daar tel ik in mijn hoofd nog minimaal een halfuur bij op. Dat is 2 uur aan smartphonegebruik, naast mijn werk wat zich hoofdzakelijk vanachter een computer afspeelt. Niet gek dat mijn hoofd na een dag staat te spinnen van de prikkels.” 

Eveline: “Om bij te houden hoe veel ik dagelijks op mijn telefoon zit en hoe vaak ik het apparaat ontgrendel, gebruikte ik de app Space. Het gebruik van mijn laptop hield ik bij met pen en papier. Vandaag spendeerde ik 5 uur achter mijn laptop. Dat was eigenlijk alleen maar voor werk. De smartphone leek me echter een groter probleem. Maar dat bleek vandaag eigenlijk flink mee te vallen.

Onlangs meldde de NOS dat mensen de telefoon gemiddeld 4 uur per dag gebruiken. Dat is bij mij niet het geval, en daar was ik positief over verbaasd. In totaal heb ik mijn telefoon namelijk maar 1 uur en 37 minuten gebruikt. Ter vergelijking met de cijfers van de NOS en wat ik zelf verwachtte, valt dat eigenlijk heel erg mee.

In die anderhalf uur ben ik vooral op mails aan het reageren, bellen, het nieuws aan het lezen, iets aan het opzoeken. Ik speel Harry Potter: A Hogwarts Mystery en check zo nu en dan Facebook. Zo af en toe stuur ik ook eens een appje. In totaal verstuurde ik 18 appjes, waarvan 3 werkgerelateerd. Ook dat was minder dan ik verwachtte.”

Dag 2: In de trein, bus, stoep of fietspad: hou je telefoon in je zak of tas.

Eveline: “Vandaag mocht ik mijn telefoon niet gebruiken tijdens het reizen. Dus ook niet voor muziek of het beluisteren van een podcast. Het reizen deed ik met het openbaar vervoer. Tijdens het reizen zelf – lees: in de bus zitten en naar de bus of mijn bestemming wandelen – bleek dit niet zo moeilijk. Normaal gesproken luister ik dan alleen naar muziek en staar ik uit het raam of naar mijn omgeving.

Toch was er wel een ontzettend moeilijk moment. De eerste keer dat ik weg moest, was ik veel te vroeg bij de bus. En toen viel het me opeens op dat ik eigenlijk altijd met mijn telefoon bezig ben als ik sta te wachten. Ik heb namelijk een hekel aan wachten en zo gaat de tijd sneller voorbij. Maar nu mocht dat dus niet.

Om de tijd sneller te laten gaan heb ik naar mijn omgeving gekeken, geluisterd naar het water in het kanaal achter me en de mensen geobserveerd die langs fietsten. Maar het meeste keek ik naar mijn horloge. De minuten kropen voorbij. Dit bleek echt moeilijker dan gedacht. Aan de andere kant heb ik wel over van alles nagedacht, maar echt geniale ideeën kreeg ik er nog niet van.”

Nina: “Dit was even wennen maar man, wat een verademing. Alsof ik toestemming heb offline door het leven te gaan. Doorgaans verlaat ik het huis niet zonder mijn smartphone en kijk ik tijdens elke trein- of busrit wel even (of veel) op mijn telefoon. Omdat ik regelmatig naar mijn flexkantoor fiets of thuiswerk, heb ik niet altijd ‘reistijd’. Maar, schrijft Zomorodi, beschouw dan je wandeltocht naar de wc of het koffieapparaat als reistijd.

Omdat ik het nu niet doe, valt het me op dat deze momenten vaak waren gevuld met smartphone-activiteiten. Niet elk moment opvullen, voelt aanvankelijk onwennig maar al heel snel vertrouwd. Het geeft rust één activiteit te doen. Als ik ontbijt, ontbijt ik. En als ik naar de wc ga, nou dan eh, ga ik naar de wc. Aantal minuten vandaag op de smartphone: 30 minuten. Daar tel ik mijn laptopscrolls op social media bij op, en kom uit op 1 uur. Best netjes, voor dag 2. 

Dag 3: las een fotoloze dag in

Nina: “Easy peasy, denk ik bij het lezen van deze uitdaging. Ik maak amper foto’s, hooguit een kiekje naar vrienden of als ik iets moet vastleggen ter herinnering. Wel merk ik dat ik regelmatig dénk dat iets geschikt is voor social media. Een mooi bloemenveld of een stilleven van een perfect gezette cappuccino. Dat is nu al helemaal geen optie, prima dus.

Deze week is het loeiwarm. Mijn zolderetage is niet uit te houden, daardoor zit ik veel buiten met vrienden en laat ik mijn laptop en smartphone in mijn vrije tijd voor wat het is. Ik lees in plaats daarvan een boek en nestel mezelf in de naaste koelte van het water. Resultaat vandaag: nul foto’s, en slechts dertig minuten op mijn telefoon. Overigens heb ik dat laatste vooral te danken aan de Moment-app die werkelijk batterij slurpt.”

Eveline: “De uitdaging voor dag 3 is voor mij een eenvoudige: maak vandaag geen foto’s. Hier heb ik geluk mee, want ik maak eigenlijk helemaal niet zoveel foto’s. Die bekende foto’s van je lunch, kat of wat dan ook, komen bij mij mijn telefoon niet op.

Deze uitdaging kon ik dan ook met gemak voltooien. Het enige moment dat ik er heel even last van had, was toen ik in de IKEA stond met mijn vriend. We wilden een plankje kopen en moesten naar het magazijn. Normaal gesproken had ik een foto gemaakt van het kaartje, maar dat kon nu dus niet. ‘Ach, dan schrijf ik het op’, ging er door mijn hoofd. En tot zo ver de uitdaging. Een gemakkelijke dag voor me dus.”

Dag 4: verwijder die ene app

Eveline: “Iedereen heeft wel een app die je meer gebruikt dan je eigenlijk zou willen. Waar je constant door afgeleid wordt. Voor mij is dat Facebook. Ik blijk er steeds op te zitten, eigenlijk zonder reden. Dus dat is de app die ik vandaag verwijderde voor deze uitdaging.

Hoewel ik dacht dat dit eenvoudig zou zijn, bleek dat niet het geval. Op de meest willekeurige momenten betrapte ik mezelf er op Facebook te willen openen. En dan merk je opeens hoe veel je met zo’n app bezig bent.

Na een paar uur vond ik de rust overigens wel heerlijk. Ik kreeg geen meldingen, waardoor ik opeens een stuk rustiger zat. Heerlijk!”

Nina: “Ik hikte al een paar dagen tegen deze challenge aan. Ik gebruik een paar apps evenveel: denk aan Facebook en Instagram. Op nummer één staat echter WhatsApp en de Facebook-messenger-app waar ik op mijn laptop veel gebruik van maak tijdens werk. WhatsApp verwijderen is voor mij nog een stap te ver: ik heb ’s middags een afspraak waar ik de details nog over moet krijgen. In plaats daarvan verwijder ik Messenger. Even wennen, want het is een automatisme om erheen te gaan, maar het voelt al snel fijn. Weer een app minder, en wat meer rust.”

Dag 5: doe alsof je op vakantie bent (en stel een out­ of office-melding in terwijl je in werkelijkheid gewoon doorwerkt.

Nina: “Deze uitdaging komt voor mij op een werkdag in de week nadat ik op vakantie ben geweest. Mijn ‘out of office’ melding weer instellen vind ik niet professioneel richting opdrachtgevers. Ik kies er wel voor de melding serieus te nemen: ik check vandaag op gezette tijden mijn mail en kies ervoor niet op elke melding te reageren.”

Eveline: “Het is gemakkelijk om de hele dag met je e-mail bezig te zijn, wat voor extra afleiding en stress kan zorgen. De oplossing? Een out of office-mail instellen, ook al ben je nog gewoon aan het werk. Zo geef je jezelf eigenlijk een korte vakantie, die misschien maar een uurtje duurt.

Een out of office-mail instellen is als ZZP’er lastig. Ik heb immers opdrachtgevers die me proberen te bereiken, en die vinden het niet prettig als ik niet bereikbaar ben. Maar het was zaterdag, dus ik deed het toch maar.

Conclusie: ik heb er weinig van gemerkt. Op zaterdag krijg ik eigenlijk geen mail van opdrachtgevers, waardoor ik eigenlijk niets van de uitdaging merkte.”

Dag 6: observeer je omgeving

Eveline: “De uitdaging van vandaag is een verlengde van de uitdaging op dag 2. Je werd al uitgedaagd om je telefoon niet te gebruiken als je onderweg bent, nu word je uitgedaagd om meer op je omgeving te letten. Dat hoeft niet per se onderweg te zijn, maar dat kan ook thuis.

Wat viel mij op? Dat mijn schoonmoeder nieuwe kaarsjes aan de muur had in huis. Dat mijn kat met enige regelmaat in een erg schattige positie (op haar rug, met haar pootjes voor haar gezicht) gaat liggen. En dat mijn nichtje graag naar je lacht in de auto.

De laatste twee waren me eerder ook al wel opgevallen. Ik observeer mijn omgeving namelijk regelmatig, zeker als ik onderweg ben. Maar ook thuis. Ik kan met gemak een half uur naar mijn kat staren, omdat ze erg schattig is en vaak gek doet. En nichtjes van 1,5 jaar zijn natuurlijk altijd erg vermakelijk.”

Nina: “Als journalist is observeren mij niet vreemd, maar het bewust doen is toch iets heel anders. In eerste instantie voelt het een tikkeltje geforceerd; de planten en bomen onderweg naar mijn werk te bewonderen, want eigenlijk doe ik dit al. Details vallen mij snel op, en ik vind het een kunst om mensen van een afstandje te bekijken. Vaak zijn mensen zo grappig of aandoenlijk, zonder dat het ze zelf opvalt.

Deze opdracht versterkt een natuurlijke neiging, daardoor vind ik hem niet moeilijk maar mooi. Wat wel nieuw is, is dat ik niet zozeer mijn omgeving maar mijn eigen gedachten mij opvallen. Waarover denk ik eigenlijk als ik zomaar wat mijmer? Na hier geforceerd mee bezig te zijn, gaat het ‘zomaar wat nadenken over veel en weinig’ mij steeds natuurlijker af. Wel vind ik het behoorlijk confronterend, te merken waar gedachten naartoe schieten ook – of juist – als ik geen input heb van buitenaf.”

Dag 7: Bored & Brilliant challenge

Nina: “Deze week vloog voorbij – in positieve zin. Daarom vind ik het fijn deze dag te gebruiken om nieuwe doelstellingen te vormen. Het is voor mij duidelijk dat ik de rust gepaard met verminderd smartphonegebruik erg fijn vond. Mijn doel is dan ook dit voort te zetten in de toekomst. Doordat de wereld deze week niet verging als ik later op berichten reageerde, heb ik een bepaalde geruststelling gekregen.

Ik neem mijzelf voor berichten soms onbeantwoord te laten totdat ik er echt aan toe ben ze te replyen. Verder wil ik vaker de deur uit zonder telefoon. Hierdoor kan ik echt van de omgeving genieten en zijn in het moment. Of in een gesprek of boek.”

Eveline: “Vandaag is de dag waar we naar toe hebben gewerkt: verveel je een tijd en kom zo op geniale nieuwe ideeën. Om eerlijk te zijn was dit nauwelijks anders dan anders voor me.

Zoals gezegd: ik ben slecht in me vervelen. Maar ik denk wel veel na over oplossingen voor problemen en vind het geen punt om met pen en papier eens te gaan brainstormen. Mijn hersenen zoeken bovendien eenvoudig associaties op, waardoor ik al snel out of the box kan denken.

De brainstorm van vandaag was dan ook eigenlijk niet echt anders dan anders. Als ik me er echt toe zet, hoef ik me niet eerst te vervelen om daarna met een goede oplossing te komen. Het voelde niet echt anders, behalve dat ik me eerst moest vervelen, waar ik een hekel aan heb.”

Conclusies

Nina: “Ik dacht dat ik een bewuste telefoongebruiker was omdat ik wist wat de negatieve gevolgen ervan waren, maar met die kennis daadwerkelijk wat doen is een tweede. Het viel mij op dat de challenge voor mij vooral een stok achter de deur was. Alsof iemand zei: hé het is oké, even je telefoon te laten liggen.

Ik merk dat dagdromen en in het moment zijn zonder afleiding op te zoeken, me goed doen. Dat sijpelt door in andere facetten: ik heb het idee alsof ik mij meer kan focussen op gesprekken, ook lees ik voor het eerst sinds lange tijd weer een boek terwijl ik niet op vakantie ben. Of ik mij nu echt heb verveeld? Nee, dat is een stap te ver. Wel is de basis voor minder ruis gelegd.  Ik vind: vervelen is heerlijk, dus kom maar op met die telefoon detox.”

Eveline: “Deze week ging voor mijn gevoel minder om je echt vervelen, maar meer om het bewust worden van je beeldschermgebruik. Hoewel ik dacht dat het een gigantische uitdaging zou worden, viel het me eigenlijk gigantisch mee.

Ik blijk mijn telefoon veel minder te gebruiken dan ik had verwacht en de meeste uitdagingen kon ik zonder veel moeite voltooien. Ik bleek al erg bewust met mijn telefoon om te gaan. Maar of ik me nu echt verveeld heb? Nee, eigenlijk niet. Op een paar punten na was de week voor mij eigenlijk redelijk normaal.

De conclusie die ik dus vooral trek is: ik ben bewuster over mijn smartphone-gebruik dan ik dacht en me vervelen is nog steeds niets voor mij.”