Wat doet malware nu eigenlijk op mijn apparaat?

1. Ben je het spoor bijster over je privacy-instellingen? Leiden je apps je teveel af en grijp je keer op keer naar hetzelfde wachtwoord? Fear no more en drop je vraag bij tech-expert Eveline Meijer. Succes gegarandeerd.

Trojans, virussen, wormen, ransomware; de termen op het gebied van malware vliegen je tegenwoordig om de oren. En je hoort vooral ook dat je jezelf ertegen moet beschermen. Maar waar bescherm je je dan eigenlijk tegen? Wat doet die malware nu precies als het op je computer of smartphone komt? En waarom is het zo’n probleem?

Malware zelf is eigenlijk niets meer dan een verzamelnaam voor alle malafide software die er bestaat. Een virus is dus malware, maar malware is niet per definitie een virus. Inmiddels zijn er talloze vormen van malware, waarvan virussen toevallig het meest bekend zijn. Maar ook wormen, spyware, trojan horses en ransomware zijn malware. En ze doen allemaal wat anders.

Virus

Ook interessant

Wat moet ik doen als ik gehackt ben?

Wat moet ik doen als ik gehackt ben?

Om maar te beginnen met de bekendste: het virus. Een virus is een vorm van malware dat zichzelf kopieert en een computer infecteert. Daarbij verspreidt het zichzelf van het ene bestand naar het ander, en van de ene computer naar de ander. Dit gebeurt doordat het bestand wordt gekopieerd of gedeeld.

Een virus hangt zichzelf graag aan bestanden die door je computer uitgevoerd moeten worden. Het verspreiden wordt in eerste instantie vaak door een cybercrimineel gedaan, die je bijvoorbeeld een mailtje stuurt met daarin een bestand met een virus. Download of open je het bestand, dan laat je het virus los. En daarom is het zo belangrijk om nooit zomaar bijlages te openen.

Een virus heeft verschillende toepassingen. Er bestaan virussen die ervoor zorgen dat je computer helemaal niet te gebruiken is, maar er zijn ook virussen die alleen je bestanden verwijderen of onbruikbaar maken. Een virus zorgt dus vooral voor chaos op je apparaat en wil eigenlijk alles binnen bereik slopen.

Gelukkig kun je jezelf ook eenvoudig beschermen tegen virussen. Zorg voor een antivirusprogramma dat up-to-date is, en let goed op welke bijlages je opent. Alle bestanden die op .exe eindigen zijn uitvoerbaar. Stuurt iemand je dus een “liedje”, maar is het geen .mp3 bestand maar een .mp3.exe bestand, dan is de kans groot dat het om een virus gaat.

Ransomware

Ransomware is de afgelopen jaren opgedoken en zorgde voor veel chaos in de vorm van NotPetya en WannaCry in 2017. Maar het is vooral een erg vervelende vorm van malware. Ransomware zorgt er namelijk voor dat je computer of smartphone gegijzeld wordt. Je kunt daardoor niet meer bij je bestanden of je harde schijf.

Vaak toont ransomware een bericht op het scherm, waarin om losgeld gevraagd wordt. Cybercriminelen beloven hierin dat als jij betaald, je computer weer vrijgegeven wordt. Het slechte nieuws is dat dit lang niet altijd het geval is. In het ergste scenario ben je dus geld én je computer kwijt.

Groot probleem met ransomware is dat je er niet zomaar weer vanaf komt. Omdat je bestanden en je harde schijf volledig buiten je bereik zijn, kun je de malware namelijk niet verwijderen of deïnstalleren. Wil je niet betalen, maar wel je computer of smartphone terug, dan is er vaak maar een oplossing: alles opnieuw installeren. Dan ben je echter wel al je bestanden kwijt, tenzij je een back-up hebt gemaakt. Daarom de tip: maak regelmatig een back-up!

Spyware

De naam zegt het al: spyware is malafide software die je bespioneert. De software verzamelt informatie over je zonder dat je het door hebt en stuurt dat naar de maker van de malware. Die persoonlijke informatie wordt vervolgens misbruikt. Het kan zijn dat je wachtwoorden gestolen zijn en gebruikt worden om je sociale media te hacken. Maar ook je creditcard-informatie kan gestolen zijn en verkocht worden op het dark web.

Spyware heeft geen grote invloed op je apparaten. De bedoeling is namelijk dat het je niet opvalt dat het er op staat. De cybercriminelen achter deze malware proberen vooral geld te verdienen met je gegevens, en willen er dus zoveel mogelijk verzamelen. Heb je echter veel soorten spyware op je computer staan, dan wordt je apparaat uiteindelijk wel trager.

Probleem is dat niet antivirusprogramma gemaakt is om spyware te detecteren en te verwijderen. De aanbieder van het programma meldt echter vrijwel altijd of dit wel of niet het geval is. Controleer dus goed of jouw antivirusprogramma ook op spyware let, zodat je hier goed tegen beschermd bent.

Trojan Horse

Een Trojan Horse is een applicatie die te vertrouwen lijkt, maar malafide code hebben die iets heel anders uitvoeren. In veel gevallen zorgen Trojan Horses voor een achterdeurtje in je computer, waardoor deze op afstand te besturen is. Je apparaat kan dan bijvoorbeeld ingezet worden in een botnet: een netwerk aan computers die geïnfecteerd zijn met malafide software, en bijvoorbeeld ingezet worden voor een DDoS-aanval.

Een trojan horse kopieert zichzelf echter niet. Je moet de malware dus echt helemaal zelf installeren. Daarna kan het voor verschillende doeleinden gebruikt worden. Dat is dus bijvoorbeeld voor een DDoS-aanval, maar ook om stapels aan spam te versturen vanaf je computer.

Jezelf beschermen tegen een trojan horse is eenvoudig: installeer een virusscanner die up-to-date is. Open verder geen verdachte bijlages en download niet zomaar illegale software. Cybercriminelen stoppen trojan horses – en andere malafide software – namelijk graag in illegale software.

Worm

Tot slot is er de worm. Een worm gebruikt je netwerk om kopieën van zichzelf te versturen naar andere PC’s, vaak via gaten in de beveiliging en zonder dat iemand het programma hoeft te helpen. Een worm is daardoor dan ook vrij bekend, aangezien het zichzelf ontzettend snel kan verspreiden. Heb je een worm op je computer, dan is de kans groot dat hij ook al op alle andere apparaten in huis zit voor je het überhaupt door hebt.

Een worm kan op veel verschillende manieren schade aanrichten, net als een virus. Zo is er een worm geweest die het internet tijdelijk vertraagde en een worm die je PC kon forceren om steeds opnieuw op te starten. Net als een virus zorgt een worm dus graag voor chaos en schade.

Een worm kun je deels voorkomen door te zorgen dat je firewall aan staat en door een virusscanner te installeren. Op Windows staat je firewall standaard ingeschakeld, bij macOS doe je dit door naar systeemvoorkeuren en dan naar beveiliging te gaan. Hier zie je een tabblad “Firewall”. Klik daar op het hangslot, vul je gebruikersnaam en wachtwoord in en klik op “Schakel firewall in.”

Kennis is macht

Malware is ontzettend vervelend, maar helaas wel aan de orde van de dag. En omdat cybercriminelen vaak uit zijn op geld of chaos (of beide), kan vrijwel iedereen er het slachtoffer van worden. Cybercriminelen kiezen bij dit soort aanvallen namelijk niet altijd een specifiek doelwit, maar verspreiden hun malafide software zoveel mogelijk in de hoop zoveel mogelijk apparaten te treffen.

Maar weten waar je je tegen beschermd en waarom dit belangrijk is, kan je enorm helpen bij het voorkomen van malware. Bovendien is dit in veel gevallen vrij eenvoudig. Zorg voor een goede virusscanner, open niet zomaar bijlages in e-mails en download geen illegale software (of muziek, of films). Op die manier voorkom je dat jij het slachtoffer wordt van malware.

Heb jij ook een tech-gerelateerde vraag? Stuur hem naar [email protected] of via Twitter naar @_eefj. Misschien wordt jouw vraag volgende week wel beantwoord.