Ethan Zuckerman: social media kunnen wereldproblematiek oplossen

Ethan Zuckerman begint zijn lezing met een disclaimer: “Ik begin negatief, maar beloof positief te eindigen.”

De blogger en technoloog heeft het op de elfde The Next Web conferentie over mondiale stemmen, wereldproblematiek en de impact van afbeeldingen op onze maatschappij zoals de foto van Aylan, het verdronken en aangespoelde vluchtelingjongetje dat nu symbool staat voor de Syrische vluchtelingencrisis.

Woordvoerder

Hij duidt hiermee op de gevoelens van medeleven die het beeld teweegbracht en de bron van inspiratie die het was voor kunstenaars als Ai Weiwei die zichzelf in dezelfde positie fotografeerde, of het werk van graffitikunstenaars.

“Als het gaat om zoiets groots als de vluchtelingencrisis, kijken we allemaal naar elkaar. Er lijkt niet één woordvoerder te zijn, enkel wat politici”, gaat hij verder.

Want waar luisteren we eigenlijk naar als het gaat over Syrië? Volgens de mediawetenschapper blijkt uit analyses van nieuwsverhalen en peilingen dat mensen het nauwelijks hebben over de vluchtelingen als de ramp in Syrië ter sprake komt, maar slechts de implicaties voor zichzelf. “We hebben het met andere woorden niet over een individu, en de driejarige Aylan komt daar als woordvoerder het dichtst bij in de buurt.”

Wereldproblematiek

Volgens Zuckerman leven we in een interessante tijd, met 9 miljard mensen die zelf media maken: van selfies tot video, en dit allemaal met elkaar gedeeld. “We weten over een paar jaar volledig wat er in andere delen van de wereld speelt en hoe mensen daar denken.”

Maar wat volgens Zuckerman ook zal gebeuren, is dat de wereld meer en meer zal worden bekeken zoals wij hem al zien. Tenminste, als we doorgaan met alles te bekijken vanuit onze westerse blik. Dit blijkt onder meer uit de grootste stromen (online) onderling contact, met een overduidelijke link tussen de Verenigde Staten en Europa. China, Rusland en Afrika zijn nauwelijks hierbij betrokken.

“Dit is een tegennatuurlijke strategie; mensen zijn namelijk altijd met elkaar verbonden. Of het nu de stoel is waar je op zit of de kleding die je aan hebt. Zelfs als je niks koopt, kom je in aanraking met anderen.”

Look-a-like

Zuckerman wijst verrassend genoeg niet alleen naar anderen. Ook hij is een ‘monocultureel’ persoon. “Het is een menselijke neiging. Onbewust trek je op met mensen die op je lijken. Die dezelfde religie aanhangen, dezelfde afkomst hebben en zelfs dezelfde sociaal-economische status.”

Mensen zijn hier bizar goed in. Maar waarom? “Iemand die op ons lijkt, wordt al gauw aardig gevonden. Het gevolg is segregatie: een scherpe scheiding in vriendengroepen en gemeenschappen.”

‘Vroeger’ kregen we via traditionele media nog informatie tot ons die buiten onze eigen cirkel lag. Opeens was er met de komst van internet een tijd waarin we alleen maar wilden weten waar we al geïnteresseerd in waren, en nu, door social media maakt het niet meer uit wat wij willen weten, maar wat onze vrienden weten.

Buitenlandverslaggeving

Dat blijkt uit onderzoeken waarin de tijdsbesteding van Amerikanen aan buitenlands nieuws werd bekeken. Drastisch minder, sinds de jaren ’70 terwijl de populariteit van lokaal nieuws is gestegen.   “Social media bevestigen de banden die je al hebt”, legt hij uit. “Voor 1995 ontmoetten we mensen gebaseerd op interesse, nu op basis van nabijheid.”

Waarom is dit nou zo’n belangrijk punt? Om maatschappelijke problemen aan te pakken die zich niks van grenzen of onze westerse blik aantrekt, zoals ziektes en global warming, is een gezamenlijke aanpak nodig. “Internationale gesprekken zijn nodig, terwijl dit nu nog hyperlokaal wordt benaderd en vanuit ons ego. Ebola was bijvoorbeeld pas nieuws toen het eerste geval Texas bereikte.”

Global voices

Om zijn belofte na te komen de lezing positief te eindigen, legt hij uit dat er wel degelijk iets te doen is aan onze ego-documentatie. Er liggen veel kansen voor citizen journalism: lokale stemmen die spreken over hoe zij thema’s ervaren.

Zelf bedacht Zuckerman Global Voices, een website gerund door 1400 vrijwilligers. “Want waar hebben mensen uit Botswana en Bangladesh het over?” Het team achter de website vertaalt dit uit zo’n 40 talen. Niet om nodeloos meer informatie de wereld in te slingeren, maar andere kanten te belichten.

“We hebben een bruggenbouwfunctie want door meer stemmen te laten horen, plaats je zaken in perspectief en – niet geheel onbelangrijk – bekijken we wat het voor jou betekent.”

Zijn laatste oproep aan de zaal en de rest van de wereld: help mensen hun verhaal te vertellen en deel dit met de wereld.