De nieuwjaarsbrief: Een traditie in België, een gemis in Nederland

Zoals vaker op maandagmiddag bij ons op de redactie vertelde iedereen vandaag bij de lunch zijn avonturen van het afgelopen weekend. Toen ik vertelde dat ik terug ging naar mijn familie in België omdat ik een nieuwjaarsbrunch had, waar ik mijn nieuwjaarsbrief had voorgelezen, keken al mijn Nederlandse collega’s me raar aan. Ik dacht dat ik meer choco op mijn gezicht had gesmeerd dan op mijn boterham, maar neen. Ze keken me allemaal aan en vroegen in koor: “Wat is dat, een nieuwjaarsbrief?”

Het is niet de eerste keer dat ik vertel over een doodnormale traditie zonder te weten dat dit helemaal anders in elkaar zit in Nederland. Hoewel onze landen heel dicht bij elkaar liggen en we vaak dingen van elkaar overnemen, zijn er nog steeds erg veel culturele verschillen tussen België en Nederland. De nieuwjaarsbrief is er daar één van en een echt gemis op de Nederlandse Nieuwjaarsdag als je het mij vraagt.

De nieuwjaarsbrief is een brief die je schrijft en voorleest op nieuwjaarsdag voor je peet- en grootouders vol met wensen voor het nieuwe jaar. Het biedt elk jaar een moment van reflectie op het afgelopen jaar en een vooruitblik op het komende jaar. In ruil voor de moeite -en soms afgang- die zo’n brief met zich meebrengt, krijg je geld van de geëerde familieleden.

Aangeleerd op de basisschool

De geschiedenis van de nieuwjaarsbrief start voor iedereen in de basisschool. Daar is het voor de leerkracht namelijk elk jaar één van de belangrijkste taken om de leerlingen een mooie nieuwjaarsbrief te laten schrijven. Naast wat extra zakgeld, vallen er ook vaak punten te verdienen op school met het schrijven van de brief. Het hoeft dus geen verdere uitleg dat ieder kind natuurlijk zijn uiterste best doet hiervoor.

Deze brief wordt traditiegetrouw in dichtvorm voorgedragen, maar kan ook als toneeltje of liedje. In veel families gaat de mooie traditie echter verloren wanneer de kinderen van de basisschool gaan. In onze familie hebben de brieven nog lang daarna stand gehouden onder het dreigement “Geen nieuwjaarsbrief is geen geld”, maar uiteindelijk werd deze regel samen met de traditie geschrapt op de jaarlijkse kalender.

Omdat 2016 een vreemd jaar was en omdat schrijven nu mijn job is, voelde ik mij verplicht om de traditie terug op te pakken. Hier heb je alvast een kleine passage uit mijn brief om een beeld te krijgen hoe dit er precies uitziet:

“Omdat 2016 een slecht jaar was, begin ik het nieuwe jaar net als vroeger met een gedicht.
Ik ben misschien niet meer zo schattig als vroeger en heb ook niet meer hetzelfde gewicht,
maar het is de gedachte die telt:
Ik die een brief schrijf voor mijn peetmoeder en Oma en zeker niet voor het geld!
Zoals ik al zei was 2016 een zwaar jaar.
En als 2017 zo doorgaat heeft mijn vader straks nóg minder haar.
Maar als er één ding is dat ik dit jaar heb geleerd:
Elke weg gaat soms bergop en bergaf. En als dat niet zo is, ben je in Holland en dan moet je zorgen dat je je snel omkeert.”