Verhuizen is normaal, maar voor de één wel zwaarder dan de ander

De verhuisdozen zijn uitgepakt, tevreden kijk ik om mij heen. Goed gedaan denk ik, terwijl mijn ogen glijden over de prachtige nok van mijn nieuwe huis, het koffiehoekje waar ik al jaren van droom en de vide van waaruit ik mijn kasteel bij het ochtendgloren bekijk.

Waarom krijg ik dan na die eerste tevredenheid last van heimwee? Een verdrietig gevoel dat ik maar niet kan duiden en een eenzaamheid waar je u tegen zegt?

Het gevoel is mij niet onbekend: in vijf jaar tijd ben ik vier keer verhuisd. Elke keer hetzelfde riedeltje: na enthousiasme kwam angst en onzekerheid, waarna ik pas werd gerustgesteld toen ik na een paar weken merkte in plaats van na te denken over de ruimte, er gewoon te zijn.

Emotiespook

De reeks emoties is niet vreemd, zegt coach Saskia Klaaysen. Na de euforie van een verhuizing – yay, je hebt een nieuw huis! – komt vaak het emotiespook aankloppen. Althans: bij HSP’ers. Dikke kans dat je er een bent of kent: volgens Saskia is twintig procent van alle mensen hooggevoelig.

Dat is geen aandoening, maar staat voor een diepgaande informatieverwerking. Oftewel: “Alles wat je ziet, hoort en meemaakt verbindt je aan andere gegevens. Je verbindt alles met alles. Dat geeft een bepaalde overprikkeling; met als voordeel dat je geweldig overzicht hebt, en als nadeel dat je sneller kunt piekeren. In je hoofd leef je tig levens.”

Rouwproces

Juist bij hoogsensitiviteit is het bewezen dat je sneller stress kunt hebben, zegt Saskia, zeker bij ingrijpende veranderingen zoals verhuizen. Dat geldt ook voor haarzelf. Toen zij met man en kinderen vertrok uit de buurt waar zij jaren hadden gewoond, bekroop haar een schuldgevoel. “Ik besloot te verhuizen, niet mijn kinderen. Hierdoor bepaalde ik dit voor mijn kinderen, met alle gevolgen. Daarnaast maakte ik mijzelf los uit mijn sociale omgeving waar ik nu nostalgisch op terugkeek. Moesten we nou zo nodig verhuizen? We hadden het toch zo goed in ons fijne buurtje waar we de meeste buren door en door kenden?”

Mensen zijn doorgaans blij als ze verhuizen. Het betekent immers vaak een vooruitgang Maar het is ook gekoppeld aan een afscheidsproces van de oude omgeving: het huis en de sociale kring. Het verbreken van die verbinding gaat gepaard met een soort rouwproces en onzekerheid. Saskia: “Krijg ik in het nieuwe huis wel wat ik op mijn oude adres zo fijn vond? Voor wie er gevoelig voor is, zijn tranen bij dit proces niet onbekend. De sociale omgeving geeft een gevoel van veiligheid. En ons brein is aardig angst-gedreven, het houdt altijd rekening met wat er mogelijkerwijs kan gebeuren.”

Psychische kosten

De Amerikaanse socioloog Brian Gillespie doet al jaren onderzoek naar huishoudens en migratie in de Verenigde Staten. Hij publiceerde daarover het boek Household Mobility in America: Patterns, Processes, and Outcomes. Hij stelt dat de stress die gepaard gaat met verhuizen, bepaalde mensen ervan weerhoudt te verhuizen. De ‘psychische kosten’ zijn hen dan te hoog. Mensen die meer risicovol gedrag vertonen in het dagelijks leven, zullen aanzienlijk minder moeite hebben met een verhuizing: zij ervaren lagere sociale en emotionele kosten hiervan.

Niet alleen het type mens maar ook het soort verhuizing speelt een rol in de verhuizingservaring. Is er sprake van een gedwongen verhuizing – bijvoorbeeld door een scheiding – dan spelen er heftigere processen. Brian Gillespie onderstreept dit en stelt dat regelmatig verhuizen in combinatie met zo’n factor, negatieve effecten kan hebben. Verhuizen door overmacht is vele malen stressvoller dan een weloverwogen verhuizing.

En daar zit bij mij de crux. In eerdere verhuizingen – van studentenkamer naar studentenkamer – koos ik er zelf voor te verplaatsen. Een iets groter hok, tegen een nog iets scherpere prijs. Maar toen was ik opeens student-af. ik teerde niet meer op een lening van Ome Duo en moest weg uit mijn studentenhuis. Ik nam gedwongen afscheid van een prachtig herenhuis met tuin op rolafstand van het Utrechtse centrum en – en daar is het gemis het allergrootst – tien huisgenoten die ik ondanks hun viezigheid en lawaai mis.

Accepteren

Het klinkt nu alsof verhuizen het ergste was dat mij ooit had kunnen overkomen. Maar één blik op Neerlands bekendste online praatgroep – het VIVA-forum – en het is mij helemaal helder: ik heb gewoon wat moeite met loslaten. Natuurcoach Katrien de Jong schrijft hierover op haar blog dat gek genoeg verhuizen je kan helpen écht los te laten. Uit controledrang en angst kun je soms verbeten in het leven staan. Maar dat helpt je niet, als je een plek of periode simpelweg moet laten gaan.

Dat zo’n verhuizing dan niet direct helemaal je-van-het is, hoort er volgens Saskia ook gewoon even bij. Sterker nog. “Het is een grote verandering in een mensenleven. Maar: we moeten niet overdrijven of wegtherapeutiseren. De wereld vergaat niet, er is geen pijn en geen bloed. Er is gewoon een korte periode met een heel duidelijk begin én een heel duidelijk einde. Emotioneel gezien ben je hier snel overheen. Het leuke overheerst uiteindelijk en dit is de prijs die je er even voor moet betalen. Accepteer het, zou ik zeggen en geniet van je nieuwe stekje.”