Dit is waarom onze slechte nachtrust evolutionair bepaald is

We kijken het gros van de dag naar een scherm, of dat nou in de vorm van een laptop, tv, smartphone of tablet is. Het is anno 2017 ook onvermijdelijk, we doen werkelijk álles online. Van shoppen tot communiceren, tot de administratie doen en series kijken.

Het constante staren naar een scherm met blauw licht lijkt ook slechte gevolgen te hebben voor onze nachtrust. Uit een onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) blijkt dat telefoongebruik voor het slapen gaan wel degelijk leidt tot een slechtere nachtrust. Een nieuwe studie geeft echter aan dat dit onzin is, slecht slapen is juist een overlevingsmechanisme.

Jager-verzamelaar mentaliteit

Het is wonderlijk hoeveel gedrag wij tegenwoordig kunnen verklaren met antropologisch onderzoek. De onderzoekers van verschillende universiteiten in Amerika en Canada, keken naar de slaappatronen van de hedendaagse Hadza jager-verzamelaars in Tanzania. Deze jager-verzamelaars leven in een dag-en-nacht ritme net zoals onze jager-verzamelaar voorouders dat deden, al duizenden jaren voor de uitvinding van de agricultuur.

“Ze zijn net zo modern als jij en ik,” vertelt co-auteur Alyssa Crittenden, “maar ze vertellen een belangrijk deel van het menselijke evolutie-verhaal, omdat ze een leefstijl hebben dat het meeste lijkt op die van ons jager-verzamelaar verleden.”

De dreigende nacht

Het Hadza volk slaapt in groepen met 20 tot 30 mensen. Uit het onderzoek blijkt dat de volwassenen van de stam gemiddeld 6.5 uur slapen, wat minder is dan de 7 a 8 uur van de gemiddelde westerling. Omdat de Hadza stamleden vergelijkbaar gedrag vertonen met onze voorouders, kunnen wij hieruit afleiden dat slecht of weinig slapen evolutionair bepaald is. Onze voorouders moesten zichzelf en hun stam namelijk beschermen tegen nachtelijke bedreigingen. Als je lichter slaapt, ben je alerter als er iets in je omgeving gebeurt.

Onregelmatig

Voor het onderzoek werden de slaappatronen van 33 stamleden gedurende drie weken gemeten met een armbandje. Hieruit blijkt dat de volwassenen vaak ’s nachts wakker werden om een baby te verzorgen of te roken. Over een totale observatietijd van 220 uur sliepen de stamleden slechts gedurende 18 minuten allemaal tegelijkertijd.

De Hadza stam laat zien dat zij minder slapen dan wij, en dat zonder de invloed van smartphones of synthetisch licht. De slaapritmes verschillen onderling heel erg. De volwassen gaan vaak later slapen, en de ouderen liggen al om 8 uur ’s avonds op hun matje en staan om 6 uur op.

“Veel oudere mensen gaan naar dokters met de klacht dat ze vaak vroeg wakker worden en daarna niet meer kunnen slapen,” vertelt co-auteur Charlie Nunn. “Misschien is er helemaal niets mis met deze ouderen. Wellicht kunnen sommige klachten die wij hebben niet als afwijking verklaard worden, maar als overblijfsel van een evolutionair verleden waarin het een goede eigenschap was.”