Maak je vakantie nuttig: kom van je slechte gewoontes af

Iedereen heeft ze: slechte gewoontes. En er vanaf komen blijkt vaak nog best een uitdaging. Toch zijn hier wel manieren voor, en de vakantie blijkt ook nog eens een fantastisch moment om daarmee aan de slag te gaan.

Psycholoog Thijs Launspach schreef in juli in het AD dat de vakantie hét moment is om van hardnekkige gewoontes af te komen. De reden daarvoor is eenvoudig: tijdens je vakantie gebruik je je brein op een andere manier. Je zit in een andere omgeving en je doet dingen anders, waardoor je ook anders gaat denken. Je brein is dus een stuk kneedbaarder, en daar kun je mooi gebruik van maken als je die laatste hardnekkige gewoontes de deur uit wil werken.

De volgende vraag is echter: hoe kom je dan van die slechte gewoontes af? Want alleen maar op vakantie gaan is niet genoeg om je leven echt drastisch om te gooien.

Knowledge is power

Alles begint met weten hoe zo’n gewoonte ontstaat en waarom het zo lastig is om er vanaf te komen. Allereerst: veel gewoontes hangen samen met het dopamine-systeem in je hersenen. De eerste keer dat je iets doet, krijg je vaak een dopamine-shot. Een soort beloning van je hersenen dus. Dat leidt ertoe dat je hersenen nieuwe verbindingen aan gaan leggen en het gedrag koppelen aan dat goede gevoel.

Die verbindingen in je hersenen spelen dus een grote rol in de gewoontes die je hebt. En als je hersenen met meer dingen moeten dealen dan ze eigenlijk aankunnen – lees: last hebben van stress – dan is de kans groter dat je je slechte gewoontes door laat zetten. Onbewust wil je misschien wel weer even een dopamine-shot.

Maar daar zit ook direct de oplossing: als je weinig last van stress hebt, is het gemakkelijker om je slechte gewoontes op afstand te houden. Een vakantie is daar dus ook weer ideaal bij. Daarnaast helpt het om meer te slapen, regelmatig te sporten en bijvoorbeeld te gaan mediteren. Zo maak je je eigen wilskracht groter en kun je gemakkelijker van die slechte gewoontes afkomen.

Wat ook helpt is concreet maken waarom je ergens mee stopt. Minder junkfood eten of stoppen met roken omdat het goed is voor je gezondheid, is vaak niet genoeg reden om er echt mee te stoppen. Dus identificeer waarom je wél wil stoppen. Wil je bijvoorbeeld afvallen? Wil je de energie hebben om met je kinderen mee te rennen over straat? Wat je reden ook is – hoe klein ook – het helpt je om van je slechte gewoonte af te komen.

Waarom doe je wat je doet?

Elke gewoonte begint met een trigger: iets wat ervoor zorgt dat je aan het gedrag begint. Een roker kan bijvoorbeeld zin krijgen in een sigaret als hij/zij bij de bushalte staat om op de bus te wachten: je verveelt je en wil wat te doen hebben. Eet je veel junkfood? Dan kan het zien van de koelkast na een lange dag werken een trigger zijn. Voel je je ongemakkelijk tijdens het uitgaan? Dan kan dat een trigger zijn om direct maar veel te gaan drinken.

Het voordeel van je triggers kennen is dat je weet wanneer je aan je slechte gedrag gaat beginnen, en maatregelen kunt nemen. Je kunt de triggers vermijden – al kan dat soms lastig zijn – of bewust je slechte gedrag vervangen door iets beters.

Dat laatste is overigens een belangrijke, want mensen draaien om acties. Simpelweg niet roken en vervolgens voor je uit staren, gaat niet helpen. De kans is groot dat je vervolgens alleen maar bezig bent met niet roken en daardoor meer wil gaan roken. Dus je kunt beter wat anders gaan doen. Ook daarbij is een vakantie handig, want er is genoeg te doen! Ga in plaats van eten, roken, alcohol drinken of iets anders waar je vanaf wil, bijvoorbeeld een rondje hardlopen, zwemmen, boodschappen doen, kletsen met je nieuwe campingburen, een boek lezen, of nog weer wat anders. Houd dat vol en uiteindelijk kom je wel van je slechte gedrag af.

Blijf realistisch

Het belangrijkste van dit alles is wel dat je realistisch moet blijven. Een slechte gewoonte afleren kost tijd en inzet. Je bent dus niet na twee weken op de camping genezen van al je slecht gewoontes. Sterker nog: de kans bestaat dat als je thuiskomt en omringt bent door al je oude triggers, je een terugval krijgt. Maar laat je daar niet door ontmoedigen! Onderzoek waarom het fout ging en kijk of je maatregelen kunt nemen om een tweede terugval te voorkomen. En daarna ga je simpelweg door waar je mee bezig was: de oude gewoonte vervangen.