Omarm je zwaarmoedigheid: Eefje Suijkerbuijk laat met de Zwelgplek zien waarom

Wat is er mis met je af en toe goed klote te voelen? Dat vroeg regisseur Eefje Suijkerbuijk (1987) zich af in een periode van twijfel, somberheid en bwèh. Ze bedacht de VPRO Zwelgplek: een online platform dat op de eerste dag van de lente (Lichtvoetig! Geluk!) wordt gepresenteerd.

Het bevat artikelen, video’s, literatuur en muziek over niets meer dan zwaarmoedigheid en falen. Suijkerbuijk: “We streven door onze obsessie met geluk een illusie na.”

Eefje, vertel: is zwaarmoedigheid zo underrated?

“Ons gevoelsleven heeft een rijk palet aan emoties. Maar het lijkt alsof we de emoties die aan de zwaardere kant van het spectrum zitten, zo snel mogelijk willen elimineren. We willen het niet voelen. Naar ons idee verstoort dat het idee van geluk. We zijn er haast vies van; het is een bedreiging voor geluk of blijdschap. Als je Googled op ongeluk kom je terecht op plekken hoe je vooral van je stress en dip af kan komen. Maar ik geloof juist dat omdat je je heel erg kut kan voelen, je ook ten volle kan voelen wat het is om gelukkig te zijn. Dat palet aan emoties wat we hebben, proberen we dus op een rare manier niet ten volle aan te gaan.”

Dus bedacht je de Zwelgplek. Wat wil je hiermee bereiken?

“Het is een pleidooi en plek om je ongelukkig te mogen voelen. Er staat niet alleen loodzware materie op. Soms heb je ook een kleiner gevoel van ‘mweh’. Je ongelukkig voelen is de heftigste variant, maar je kan je ook gewoon klote voelen of last hebben van neerslachtigheid. Wat ik het mooiste zou vinden, is dat er een verbinding ontstaat door het project. Dat mensen erheen kunnen gaan en zich op een bepaalde manier herkennen in dingen en zich minder eenzaam voelen in hun zwaarmoedigheid.”

Herken je die eenzaamheid?

“Ik vind het jammer – ook bij mijzelf – dat op momenten dat je je klote voelt je je ook nog eens klote voelt omdat je je klote voelt. Het is een soort cirkel van rottigheid, ontstaan vanuit het idee dat je je ten allen tijden goed moet voelen. De Zwelgplek heeft de potentie om te bereiken dat je denkt: ‘Er zijn hele liedjes en documentaires gemaakt, hele romanpersonages maken hetzelfde mee. Het is een soort universeel perspectief. Ik ben niet die enige fucking loser die dit ervaart.'”

Het is stiekem toch ook heel fijn om gelukkig te zijn – is dat dan geen goed streven?

“Op zich wel. Er moet alleen wel een besef zijn dat je niet alleen maar gelukkig kan zijn. Dat vind ik het rare aan deze tijd: we zijn dat uit het oog verloren. We streven een illusie na. Daardoor raak je constant teleurgesteld in jezelf en je omgeving. Het gaat mij om het besef: soms zijn dingen kut, moeilijk en pijnlijk. Dit is een tegengeluid maar kut is zeker niet geluk.”

Wat is zwelgen en hoe doe je dat het beste?

“Bij zwelgen hebben mensen verschillende associaties. Onze insteek is dat je je ergens in onderdompelt: even inzakken en helemaal absorberen. De Zwelgplek is echt bedoeld om video’s of tekeningen te bekijken die aansluiten bij het gevoel dat je hebt. Je gaat er een paar treetjes dieper in, in plaats van vrolijke dingen te kijken om dat gevoel te vergeten.”

En dan na het zwelgen?

“Dat is heel persoonlijk. Voor mij zou het tof zijn als ik mij na een bezoek aan het project ergens in herken. Wat het met mijn gevoel doet? Ik vermoed een soort opluchting. Het doel van de Zwelgplek is niet om vrolijk het platform te verlaten. Maar een soort van rust en acceptatie binnen dat gevoel, dat zou mooi zijn.”