Je obsessie met gezond eten is nog geen eetstoornis zegt deze professor

Als we de krantenkoppen moeten geloven, lijden steeds meer mensen aan orthorexia: een ongezonde obsessie met gezond eten.

Eric van Furth is directeur van GGZ Rivierduinen Ursula. Hij is al 30 jaar betrokken bij de behandeling van en onderzoek naar eetstoornissen. Elk jaar groeit het aantal interviewverzoeken over Orthorexia Nervosa, zegt hij.

Maar wat klinkt als een medische diagnose, is in feite een mediafavoriet. Van Furth schudt zijn hoofd. “Orthorexia Nervosa is een verzonnen term die goed in de smaak valt vanwege de prachtige naam. Om die reden hebben we het er al twee decennia over. Mensen vinden het gewoon heel interessant klinken.”

Beeldvorming

Als hoogleraar en onderzoeker naar orthorexia ziet Van Furth de belangstelling voor deze trend toenemen. “Het huidige beeld is dat veel mensen hieraan lijden. Maar dat is slechts het beeld. Orthorexia is geen stoornis in de formele zin des woords. Je moet ernstig worden beperkt in je leven voor iets kan worden bestempeld als stoornis en we hebben geen flauw idee van het aantal mensen dat hier last van heeft.”

Als specialist erkent Van Furth onze obsessie met gezondheid en voeding. Hij benadrukt dat obsessies en trends iets anders zijn dan psychiatrische eetstoornissen. Deze laatste categorie staat gedeeltelijke los van de tijd en de cultuur, zegt hij. Een stoornis als anorexia nervosa bestaat al meer dan 100 jaar, lang voor ons huidige schoonheidsideaal (slank, gespierd) zijn intrede deed.

Welvaartsniveau

Waar komt onze huidige gezondheidsobsessie vandaan? Volgens Van Furth heeft dit te maken met verschillende factoren waaronder ons level van welvaart. “Net zoals we ons nu bekommeren om dierenwelzijn of voedselveiligheid, hebben we ook de luxe ons druk te maken over zaken als healthfood.”

Daarnaast, zegt Van Furth, zie je dat de bevolking de afgelopen decennia steeds zwaarder wordt. “De overheid en instanties maken zich zorgen. We moeten gezonder eten, er zijn veel campagnes gaande op dit vlak. Dit onderwerp houdt ons dus op alle vlakken veel bezig.”

Verkooptechniek

De democratisering van de media speelt volgens Van Furth mee in de in standhouding van de orthorexia-mythe. “Tegenwoordig kan iedereen met een mening deze via internet de wereld in slingeren. Dat is soms een mooie, emancipatoire ontwikkeling. Ik heb een promovenda in Saoedi-Arabië, een aartsconservatieve mannenmaatschappij waarin vrouwen zich nu vanuit hun woonkamer kunnen uitspreken. Dat is waanzinnig, de mogelijkheden zijn eindeloos.”

Naast positieve effecten, kleven er ook risico’s aan de democratisering van de media. Namelijk dat ook mensen zonder verstand van zaken informatie de wereld in gooien. Van Furth: “Jongeren die deze mensen via Instagram of YouTube volgen hebben geen flauw idee wie diegene eigenlijk is. De makers verdienen er daarnaast flink aan.”

Bezig zijn met gezond eten is prima, zegt Van Furth. “Als je er plezier aan beleeft, be my guest. Bedenk alleen dat de verwachtingen die veel voedselgoeroes en bloggers je bieden gebaseerd zijn op pseudowetenschap. Er zit vaak een wetenschappelijk sausje over die niet onderzocht is. Gezondheidsclaims kunnen vaak niet worden bewezen. Dat is jammer, want het geeft mensen onterechte hoop. We weten nog een heleboel dingen niet. Als je een autoriteit bent, zoals een foodblogger, krijgt het een waarde die het misschien niet verdient.”

Keuzes maken

Iedereen is in bepaalde mate vatbaar voor de druk om slank en gezond te zijn. Op wat voor manier kunnen we weerstand bieden? Van Furth legt uit dat gezond eten voor sommige mensen een keuze is en andere een ziekelijke obsessie. “De groep mensen met een eetstoornis is een andere categorie dan mensen die plezier beleven aan gezond gedrag, het is in zo’n geval namelijk niet vrijwillig. Een stoornis overvalt je, daar kan je niet aan ontsnappen. Gezond eten is voor sommige mensen een keuze, voor andere een obsessie. Door keuzes maken kan je daar ook vanaf komen. Dat is anders als het niet vrijwillig is.”

Echt gevaarlijk is het niet, je houden aan de ‘voorschriften’ van bekende healthpromotors zoals The Green Happiness. Van Furth: “Zij zweren bij het spoelen van de mond met een kopje kokosolie, het zogeheten ‘oil pulling’, een soort detox. De gezondheidsclaims zijn op niets gebaseerd, maar als je het leuk vindt, kan je het gerust doen. Maak je er niet te druk over. Mensen maken zich te druk over dingen. Mijn advies: doe maar gewoon waar je je goed bij voelt. Be happy.”