Wat betekent het als de volgende Amerikaanse president een vrouw is?

Het glazen plafond is een begrip dat eind jaren 80 werd verzonnen in de Verenigde Staten. Al ver daarvoor betraden vrouwen wereldwijd de positie van president.

Van Finland tot de Filipijnen: de lijst met vrouwelijke leiders is eindeloos. De VS loopt -net als wij met onze premier- hopeloos achter: dinsdagnacht komt daar mogelijk verandering in. Wat is de impact van de eerste vrouwelijke president van Amerika?

Behoefte

Dat er behoefte is aan een vrouwelijk president, is duidelijk. Niet in de laatste plaats omdat het alternatief Donald Trump is. Iemand die niet alleen alle kenmerken van een manipulatieve en seksistische baas vertoont, maar dit karikatuur zo ongeveer heeft uitgevonden.

De opiniestukken van vrouwelijke journalisten slaan ons om de oren. The New York Times en The Guardian schreeuwen moord en brand: een andere optie voor een gezonde, democratische maatschappij is er buiten Hillary Clinton niet.

In het stuk ‘End This Misoginistic horror show‘ deelt Barbara Kingsolver haar ervaring als 11-jarig meisje. “Op de vraag aan mijn vader of een vrouw ook president kon worden, zei hij: nee. Ik vroeg hem waarom niet. Volgens mijn vader zou een vrouwelijke president gevaarlijk zijn. Zijn redenen: iets met menstruatie, emotionele instabiliteit en aversie van macht.”

Voor de auteur veranderde op dat moment niet zozeer haar hoop voor wat ze kon worden, maar een begrip van hoe haar vader – die ze respecteert – haar écht zag als hij naar haar keek: als minderwaardig.

Bully Trump

De focus op de sekse van de mogelijk volgende president in the oval office is niet gek, meent Marinka Lipsius (49). Ze is gespecialiseerd in leiderschap en schreef onlangs het boek ‘Factor Moed!’ over modern leiderschap. De kern: je moet als baas of bestuurder een heldere koers hebben, maar ook menselijk zijn.

“Als Hillary Clinton wordt verkozen tot president dan is het absoluut wereldnieuws omdat ze de eerste vrouw is. Dat is een historisch feit.” Lipsius verwijst naar een onderzoek waaruit blijkt dat millennials een vrouw in een leidinggevende positie niet meer bijzonder vinden, in tegenstelling tot mensen boven de 45 die – net als Clinton – keihard hebben moeten knokken voor hun plek.

Hoewel de consequenties daarvan natuurlijk gissen is, zegt Lipsius dat het effect wat nu al gaande is zal doorzetten waarna het niet meer gaat over haar vrouwzijn, maar kwaliteiten. Net zoals dat het geval is bij Angela Merkel, de Duitse bondskanselier.

Mismatch

Waarom het zo lang heeft kunnen duren dat een vrouw überhaupt in aanmerking komt voor de functie van president van de Verenigde Staten heeft wellicht te maken met een evolutionaire mismatch. Mark van Vugt, auteur van ‘De natuurlijke leider’, hoogleraar evolutionaire en organisatiepsychologie zegt in een interview in Management Team dat in crisis jager/verzamelaars letterlijk een sterke man nodig hadden die vooropging in de strijd.

“Maar tegenwoordig heb je als land of bedrijf weinig aan een lomperik die rücksichtloos tekeer gaat en met iedereen de confrontatie zoekt. Onze huidige samenleving vraagt om intelligente en empathische leiders, niet om bodybuilders.”

Volgens de evolutionair psycholoog verklaart de roep om een sterke leider het gebrek aan vrouwen aan de top van het bedrijfsleven en de politiek. “In ons oerbrein is vrouw en leiderschap een mismatch, maar in de huidige context kunnen we vrouwelijke leiders juist goed gebruiken. Die mismatch kunnen organisaties overigens wel opheffen door de context te veranderen. Als bedrijven waarden als samenwerking en empathie centraal stellen in hun organisatiecultuur, creëren ze meer ruimte voor vrouwelijke leiders.”

Harnas

Dat we Hillary als president zouden moeten willen vanwege een ‘quotum’  of ‘doorbraak van het glazen plafond’, daar wil leiderschapsexpert Lipsius niet van spreken. “Het gaat niet om een quotum, maar diversiteit. Op alle vlakken: niet alleen gender, maar ook persoonlijkheden en kwaliteiten. Een goede verdeling van mannen en vrouw is om die reden interessant. Niet omdat we een quotum moeten halen.”

Hillary zou daarmee een verrijking kunnen zijn voor het wereldtoneel. Toch kan ze een voorbeeld nemen aan Barack Obama als de uitslag dinsdagnacht richting Clinton wijst. “Omdat Hillary van de generatie ‘vechten voor je positie’ is, merk je dat ze wat geharnast is. Obama heeft ongetwijfeld ook hard moeten werken voor zijn functie maar heeft die tegenslagen kunnen overkomen zonder in te leveren op charisma en herkenbaarheid.”

Het ultieme resultaat is een leider 2.0, aldus Lipsius, iemand die helder en duidelijk is, maar de menselijke noot niet verliest. Het is aan de Amerikanen om te beslissen wie dit het beste kan.