Nederlandse jongeren vinden alles ‘best’: de maatschappij, dat zijn wij (niet)

Maatschappelijke luiheid maakt meester van ons, bevestigt een groots nieuw onderzoek onder Europese jongeren. Het is de grootste bevraging van millennials tot nu toe: 250.000 mensen deden mee.

De uitkomst voor Nederlandse jongvolwassenen: voor een assertief volkje lijken we de status quo behoorlijk prima te vinden. Alhoewel, echt veel vertrouwen in politiek en media hebben we ook weer niet. Maar er wat tegen doen? Dacht het niet.

Protesteren

Onverschillig is het woord dat mij bijblijft na de resultaten van dit project te hebben bekeken, in Nederland uitgevoerd door BNN. Treurig denk ik even, totdat ik besef: hoe kan het ook anders? Kijkend naar mezelf is Netflix één klik van mij verwijderd, die goede NPO-docu kan wachten.

Een boek op het nachtkastje is al helemaal een stap te ver. Wij zijn moe. Moe van het carrière maken, socials onderhouden en dingen moeten. Protesteren, ons hard maken? Online en anders niet.

Maatschappelijke luiheid of goed vertrouwen?

Wat schuilt er achter onze passiviteit? Of is dat slechts een vooroordeel over een generatie waar iedereen wel wat van lijkt te vinden (maar waarvan we zelf niet eens weten of het waar is).

Deze stapel vragen heb ik al een tijdje liggen en met de uitkomsten van dit onderzoek hebben we materiaal om onderbuikgevoelens te staven. Wat blijkt: 21 procent boeit het zelfs niet of Nederland wel of niet de EU verlaat. En bijna eenderde van het Generation What panel in Nederland geeft aan blij te kunnen zijn zonder stemrecht.

Moederkindjes

De voornaamste reden die hiervoor wordt genoemd is vertrouwen. We hebben een bovengemiddeld vertrouwen in bestaande instituties en een bijzonder goede band met onze ouders. Wat doet dat laatste ertoe, vraag je je af? Deze navelstreng leidt er deels toe dat we bijvoorbeeld niet actief in opstand komen tegen ‘de generatie die nu de macht in handen heeft’, de politici anno nu. Cru gezegd: we zijn een stelletje moederskindjes.

Ook zien Nederlandse jongvolwassenen Europa vaak als niet meer dan een continent, dat geldt voor 30 procent van de respondenten. Onze Europese mede-jongeren denken daar anders over: slechts 20 procent vindt de EU ‘niet zo interessant’ als samenwerkingsverband.

Waar een wil is, is een weg

De sunny side hiervan: het gros van de jongeren zegt (zeer) optimistisch naar de eigen toekomst te kijken. Tweederde van de jonge Nederlanders is ondanks crises (krediet-, klimaat- en vluchtelingen) van mening dat hun toekomst er hetzelfde of beter uit zal zien dan die van hun ouders.

BNN zegt daarnaast dat het maakbaarheidsdenken in Nederland ook meer wordt omarmd dan in de rest van Europa. De grote meerderheid gelooft dat ze zelf grote invloed hebben op hun toekomst: het motto ‘waar een wil is, is een weg’ wordt volop omarmd door Nederlandse jongvolwassenen.

Kloof

Het meest alarmerende van het hele rapport is wellicht niet eens onze gezapigheid. We hebben het immers goed, en waarom zou je morren aan iets dat werkt? Deze gedachtegang is niet van toepassing op alle jongeren in Nederland. Net als in de politiek en elders in de maatschappij, geldt dat Nederlandse millennials sterk gepolariseerd zijn. En dat gaat verder dan wel of niet carnaval vieren.

De verschillen gelden specifiek tussen hoger- en lageropgeleiden, een kloof die gemiddeld groter is in Nederland dan in alle andere Europese landen die binnen dit onderzoek zijn bevraagd.

Positief wereldbeeld

Meer lageropgeleiden denken dat de toekomst anders én slechter zal zijn. Ook noemt het rapport een aanzienlijk lagere maatschappelijke betrokkenheid onder deze groep. Nog minder dan Nederlandse hogeropgeleiden, voelen ze zich weinig geroepen deel te nemen aan een extra-curriculair project of een extra project buiten hun opleiding of werk. Het zijn kleine dingen waaruit geen generaliserende conclusie kan worden getrokken, maar het zijn wel signalen, aldus BNN.

Daarbij past de conclusie in een breder beeld dat ook elders in de wereld geldt: hoger opgeleiden hebben over het algemeen een positiever wereldbeeld.

En nu?

Socioloog Peter Achterberg is van mening dat de onvrede van lager opgeleiden niet direct hoeft te leiden tot een revolte, maar de ongelijkheid kan bijvoorbeeld wel meespelen in de huidige politieke ontwikkelingen in Nederland, met een groeiende aanhang voor ‘nieuw links’ en ‘nieuw rechts’.

“Los daarvan zijn ook de verschillende wereldbeelden onder Nederlandse jongvolwassenen verontrustend”, zegt hij. “Verschillende wereldbeelden in combinatie met het sterke individualisme (en sociaal isolationisme) onder jongvolwassenen maken het steeds moeilijker voor mensen om zich in de ander te verplaatsen. Een situatie die de sociale cohesie in Nederland geen goed zal doen.”

Net zoals overal, geldt dat de bubbel waarin we ons bevinden – links, rechts, hoog- of laagopgeleid – moet worden doorbroken. Constructief samenwerken door op z’n minst met elkaar te praten. In aanloop naar de verkiezingen (wat een timing dit rapport!) belangrijker dan ooit. No man is an island, zei ooit een wijs man. En geen millennial onveranderlijk.

P.s.

Wil jij uit je bubbel stappen? De Correspondent organiseert onder leiding van Joris Luyendijk en diverse media (WNL, AD) een gesprek waarbij verschillende standpunten worden besproken en wordt gezocht naar de overlap in denkbeelden.